Поэзия Лезги Эгьмеда (Лезги Ахмеда)

Хъел хьана хьи

Аман вахар, я чан дустар,
Зи адахли хъел хьана хьи,
Алатнава шумуд йикъар,
Такваз зун цIигел хьана хьи.

Чидай ахьтин себеб авач,
За чIурай са эдеб авач,
Я кин ва я гьезеб авач,
Яр такваз энгел хьана хьи.

Шад аквамир зун винелай,
Нагъв кими туш зи вилелай,
Алатна физ тир рикIелай,
КIвал къведай рекьел хьана хьи.

Заз чиз адаз ава илчи,
Зи жибин буш, гъил я ичIи,
Лугьузва Эгьмеда вичи.
Хер даим рикIел хьана хьи.

Я залум хан

Агь, мазарат, гьикI гъана и хабар на,
Келледиз къан, мецез яна къабар на,
Я залум хан, къалур ийиз зарбар на,
Ашукьди вуч къан авуна кьада ваз.

Бубадин рикI цIрадайди чида заз,
Дидеди хур гатадайди чида заз,
Ярди кифер чухвадайди чида заз,
Панагь хьанач залум фелек-худа ваз.

Ван хьайила, дагъдин свалар лал хьана,
Алван цуьквед винел чIулав хал хьана,
Къацу векьер кьурана кьал-кьал хьана,
Эгьмедаз пис кьуьд атана гад амаз.

Ашукь фида, чуьнгуьр тада аманат,
Лагьай гафар мецери гуз риваят,
Саидан кар кьамир дуьшуьш, аламат,
Чилин винел я хан, я бег – сад амаз.

Лезги Ахмед откликается на злодеяние против Сайда Кочхюрского:

Ах, злосчастный, как нес ты эту весть,
Кровь бросилась в голову, язык покрылся волдырями;
О жестокий хан, хвастаешь силой своей:
Какую беду, какую обиду ашуг тебе причинил?

Что сердце отца истает, знаю я,
Что грудь свою истерзает мать, знаю я,
Что косы растерзает любимая, знаю я,
Бога забыл ты, злодей.

Услышав, горные индейки онемели,
На алван-цветке родинка зачернела,
Зеленая трава бурьяном засохла.
К Ахмеду жестокая зима пришла среди лета.
(Подстрочный перевод Ф.Вагабовой).

Лезги Эгьмед ва Хесте Кьасум
(Гьуьжет)

Лезги Эгьмед:

Вун хвашкалди, уста Кьасум, шад я чун,
Ша майдандиз, элдин гьуьрмет авайди.
Машгьур хьанвай ашукьрикай сад я вун,
Лезги Эгьмед я вахъ галаз рахайди.

Хесте Кьасум:

Лезги Эгьмед, ви тIварни чаз машгьур я,
Ваз жаваб гуз зун майданда гьазур я,
Заз чидайди фагьум, фикир, сабур я,
Аквазва заз вун дамах гваз атайди.

Лезги Эгьмед:

Суал гун за, жаваб це на иердиз:
Макан кьунва кьефесда гьи шегьерди?
Вуч ятIа лагь вич маса гуз тежерди.
Малум яни ваз чанда вирт авайди?

Хесте Кьасум:

Ви суалдиз жаваб гун за иердиз:
Кьефес макан я рикI лугьур шегьердиз.
Акьул-камал я маса гуз тежерди.
Шекердин нацI я чанда вирт авайди.

Лезги Эгьмед:

Лепе тежез рагъул жерди вуч гьуьл я?
Гьи багъманчи цIикьвед багъдин векил я?
Виридалай яргъалди гьи мензил я?
Вуч я югъ-йиф вич ахвара авайди?

Хесте Кьасум:

Лепе тежез рагъул жерди гуьгьуьл я.
Багъманчи рагъ цIикьвед багъдин векил я.
Лап яргъалди гъетерал фир мензил я.
Къван я югъ-йиф вич ахвара авайди.

Лезги Эгьмед:

Ам вуч я хьи вич авазни авачир?
Вуч перем я гьич са цвални алачир?
Вуч ятIа лагь – я деве, я шив гвачир,
Даим-эбед сиягьатра авайди?

Хесте Кьасум:

Хъен куьлге я вич авазни алачир.
Хам я перем – гьич са цвални алачир.
Рагъни варз я – я деве, я шив гвачир.
Даим-эбед сиягьатра авайди.

Лезги Эгьмед:

Уста Кьасум, жаваб це зи суалдиз:
Вуч я вири рангар хасди жамалдиз?
Квекай я цав, гъваш кван жуван хиялдиз?
Хрун тавур гам чидани авайди?

Хесте Кьасум:

Лезги Эгьмел, жаваб я ви суалдиз:
Хас я гьар са ранг гатфарин жамалдиз.
Нурдикай я цав – гъизва за хиялдиз.
Гуьлчимен я гамунин ранг алайди.

Лезги Эгьмед:

Гьи къуш я лагь, йиса хада са кака?
А какади кьада вичиз гьи чка?
Муг авачир къуш, гьим ятIа лагь акван,
Физ чарадан мука кака хадайди?

Хесте Кьасум:

Ам симург я – йиса хадай са кака,
Живед винел чуьлда вичиз кьаз чка.
КукупI гьа къуш я – чарадан физ мука,
Акатайвал вичин кака хадайди.

Лезги Эгьмед:

Зи сулриз дуьз жавабар на гузва.
Гьи гьисабди кьуьзуьвилихъ тухузва?
Ам вуч я хьи – катиз тади къачузва?
Вуч я ада эхир макан кьадайди?

Хесте Кьасум:

Эхь, жавабдин гафар за дуьз лугьузва.
Яш гьисаб я кьуьзуьвилихъ тухузвай.
ВацI я даим катиз тади къачузвай,
Гьуьл я ада эхир макан кьадайди.

Лезги Эгьмед:

Ашукь я вун, устад я вун вижевай,
Седефлу саз лайихлу я хъуьчIевай.
Гила вуна суалар це миже квай,
Закай хьурай ваз жавабар гудайди.

Хесте Кьасум:

Ам вуч затI я кIуфай бала хадайди?
Чидани ваз чандиз дуван кьадайди?
Лагь вуч ятIа инсан кIеве твадайди,
Садавайни чара ийиз тахьайди?

Лезги Эгьмед:

Къуьлуьн твар я кIуфай бала хадайди.
Ажал я ам чандиз дуван кьадайди.
Кьуьзуьвал я инсан кIеве твадайди,
Садавайни чара ийиз тахьайди.

Хесте Кьасум:

Вуж я инсан алуддайди рекьелай?
Вуж алатдач гьич садрани рикIелай?
Лагь нехишар куьн луварин винелла?
Чидани ваз кьил галачиз фидайди?

Лезги Эгьмед:

Алудзава иблисди дуьз рекьелай.
Диде-буба алатич гьич рикIелай.
Нехиш-халар чепелукьдин винелла.
Марфад квак я кьил галачиз фидайди.

Хесте Кьасум:

Куь кхьида чарни къелем авачиз?
Вуч къав я ам даях-дирек, цал квачир?
Вуч рангар я ягъай рангар алачир?
Вуч я гъилер, кIвачер квачиз хадайди?

Лезги Эгьмед:

РикI я герек тежедайди къелем, чар.
Даях-дирек квачирбур я генг цавар.
Яргъи рушан ирид ранг я а рангар.
Къиб я гъилер, кIвачер квачиз хадайди.

Хесте Кьасум:

Лагь чидатIа ваз чIулаввал михь тежер.
Вуч сакит я, вуч куьч я – вич хуьз тежер?
Ам вуч нур я вичин мукьув физ тежер?
Вуч ятIа лагь а нурдикай катдайди?

Лезги Эгьмед:

Намус квадарун чIулаввал я михь тежер.
Дуьнья сакит, кьиникь куьч я хуьз тежер.
Рагъ я а нур вичин патав физ тежер,
Кьаркьулув я а нурдикай катдайди.

Хесте Кьасум:

Ам вуч я хьи, жегьил уьмуьр 15 югъ?
Куьн деринвал гьуьлелайни я артух?
Муьгьуббатдин лукI вуч ятIа лагь ачух?
Девлетрилай вуч я гзаф багьади?

Лезги Эгьмед:

Варз я, гьелбет, жегьил уьмуьр 15 югъ.
Гьуьлерилай илим дерин я артух.
Муьгьуббатдин лукI я гуьгьуьл, эй ашукь.
Девлетрилай вуч я гзаф багьади?

Хесте Кьасум:

Вуч я даим чи уьмьурдиз уртахди?
Вуж я гьахъвал, дуьзвал чIурдай алчахди?
Лагь вуч ятIа гьар гьамиша уяхди?
Дуьньядикай вичиз хабар авайди?

Лезги Эгьмед:

ЧIал я даим чи уьмуьрдиз уртахди.
Буьгьтанчи я дуьзвал чIурдай алчахди.
РикI я, гьелбет, гьар гьамиша уяхди,
Дуьньядикай вичиз хабар авайди.

Хесте Кьасум:

Лезги Эгьмед, гаф амач ви камалдиз.
Мад рахунар ийидач за яргъалди.
Аквада чун, мажал гурай ажалди,
Дуствилелди зун я ви гъил кьадайди.