|
12:00
БицIекар уьмуьрдиз гьазурзавай кьеб
27-сентябрдин югъ сувар яз къейд авун дуьшуьшдин кар туш. Гьеле 1863-йисан 27-сентябрдиз Санкт-Петербург шегьерда Россияда сифте яз аялрин бахча кардик акатнай. Малум тирвал, мектебдиз фидай яшар тахьанвай аялриз тербия гун ва абур уьмуьрдиз гьазурун важиблу месэлайрикай сад я. Иллаки и девирда бицIек гележегдин ватандаш хьиз чIехи хьун уьмуьрдин истемишун я. И карни сифте нубатда тербиячидин камаллувилелай, адаз аялар кIан хьунилай ва абурун гьакъиндай къайгъударвал авунилай хейлин аслу я. Каспийск шегьерда фадлай вичел "Буратино” тIвар алай 17-нумрадин аялрин бахча кардик ква. Аялрин и идарадиз гьахълудаказ шегьерэгьлийри "бицIекар уьмуьрдиз гьазурзавай кьеб” лугьузва. Эхь, ина чи шегьердин аялри сифте чирвилер къачузва, абур гележегдин гурлу уьмуьрдиз гьазурзава. Инанмишвилелди лугьуз жеда хьи, агъзурралди Россиядин аялрин бахчайрин арада чи шегьердин вичикай гьакъикъатдани аялрин кьвед лагьай кIвал хьанвай и идара чешнелубуракай сад тирдал шак алач. Каспийск шегьерда 1979-йисан 26-сентябрдилай сифте 7-нумрадин аялрин бахчада тербиячи, гуьгъуьнлай методист яз, 2005-йисан 13-октябрдилай 17-нумрадин аялрин бахчада заведующийвиле чи баркаллу руш Зарема Абдурашидовна Езибеговади кIвалахзава. Ингье Зарема Абдурашидовнади аялрин бахчадикай вуч лугьузватIа: - Гьар са диде-бубади вичин багъри веледдиз жезмай кьван къулайвилер гуникай фикир ийиз жеда. Эгер абурун фикирар, умудар кьилиз акъатдай мумкинвилерни хьайитIа, ихьтин диде-бубайри чеб бахтлу инсанар тирди гьиссда.
Инал суьгьбет аялар чпиз талукь идарайра тербияламишуникай ва абур гележегда хайи Ватандиз, халкьдиз вафалубур яз чIехи хьуникай физва. Зун къе вичин гьакъиндай жуван хиве вири жавабдарвал авай аялрин бахчадин заведующийвиле тайинарайла, адал алай гьал акур инсандиз бегьем кьагьар къведай. Гьар сеферда марфар, живер къвайила, чиркин ятар аялрин бахчадин гьаятдиз кIватI жезвай. Я тербиячийривай, сифте нубатда гъвечIи аялривай дараматдин къенез гьахьиз жедачир.
Гьавиляй зи хиве гьатай сифте буржийрикай сад канализация къайдадик кутун хьана. Амма идалди вири кIвалахар куьтягь жезвачир. Юхсул гьалда авай дарамат капитальнидаказ ремонт авун чарасуз тир. Нетижада чна вири пенжерар дегишарна, чиле плитаяр туна. Аялрин группаяр авай вири кIвалерани ремонтдин кIвалахар кьиле тухвана. Гьелбетда, и вири кIвалахриз бес кьадарда пулдин харжиярни тавуна амукьнач.
Им, лагьайтIа, виридалайни четин месэлайрикай сад тир. Государстводавай бес кьадар пулдин такьатар гуьзлемишун гьаваян кар тир. Гьавиляй чи къаршидиз спонсорар яз сифте нубатда чи аялрин диде-бубаяр атана. Белки, им са гьихьтин ятIани къайдаяр чIурунни тир жеди, амма чаз маса чара авачир. Заведующий яз неинки аялрин бахчадин дарамат къайдадик хьун, гьакI аялар тербияламишунин месэлани лап хцидаказ зи вилик акъвазнавай. И жигьетдай заз сифте нубатда шегьердин руководстводиз, вири диде-бубайриз ва жува кIвалахзавай коллективдиз чухсагъул лугьуз кIанзава. Им садазни сир туш, чи шегьердин аялрин бахчайра вири аялриз чкаяр бес жезвач. Уьлкведа "Материнский капитал” лугьудай программа кардик акатунихъ галаз санал, дидейри жезвай аялрин гьакъиндайни къайгъударвал чIугун лазим тир эхир. Гьайиф хьи, и кар кьиле фенач. ИкI алай вахтунда чи аялрин бахчада гьар са группада 16 аялдин чкадал 30 аял ава.
Идан гьакъиндай чи тIварцIихъ критикадин келимаярни лугьузва. Шегьердин амай аялрин бахчайрин гьални са акьван хъсанди туш. Аялрин цIийи бахчаяр эцигунин кIвалахни вилик физвач. Заз жуван коллективда кIвалахзавай тербиячийри чпин руьгьдин къуватар вири эцигна бицIекар уьмуьрдиз гьазурзавайдакай лугьуз кIанзава. Гьелбетда, са бязи теоретикри лугьузвайвал, и кIвалах тешкилун са акьван регьят кар туш. Гьар са тербиячи вичин вилик эцигнавай мурад кьилиз акъудиз чалишмиш жезвайвиляй адан кIвалахдихъ хъсан нетижаярни тахьана амукьзавач. Чи аялрин бахча мадни амайбурулай квелди тафаватлу жезва лагьайтIа, сифте чирвилер ва тербия гунилай алава яз чна аялрин сагъламвал хуьнизни артух фикир гузва.
Чи аялри чеб гьакъикъатдани физкультурадал ва сагъламвал таъминардай маса месэлайрал машгъул жезвайди кардалди къалурзава. ГьакI абуру, чи муаллимрин гьакъисагъвилин зегьметдин нетижада шегьерда кьиле физвай жуьреба-жуьре шад мярекатрани халис артистри хьиз иштиракзава. И жуьредин мярекатра аялрихъ галаз санал абурун диде-бубайрини чпин бажарагъ къалурзава... Зарема Абдурашидовнадин суьгьбетдай малум хьайивал, ам кьиле авай аялрин бахчадин кIвалахдихъ хъсан нетижаяр хьун, гьелбетда, ада гьар юкъуз тухузвай, галатун тийижир зегьметдин нетижа я. Ингье идан гьакъиндай ина кIвалахзавай гъвечIи группадин аялрин тербиячи тир Бесханум Къурбановнади вуч лугьузватIа: - За цIуд ийисара и бахчада гъвечIи аялриз тербия гуз абур уьмуьрдиз гьазурзава.
И йисара зи гъиликай хкатай аялри къе уьмуьрда чеб Ватандиз, хайи халкьдиз вафалу инсанар хьана зегьмет чIугвазва. Эхь, абуру зунни хайи диде, баде, хала хьиз са чIавузни рикIелай ракъурзавач. Чаз, тербиячийриз, кIвалахдин шартIар яратмишунин карда чи заведующий Зарема Абдурашидовнадин чалишмишвилерни екебур я. Гьелбетда, шегьерра, гьатта районрин центрайрани аялрин бахчаяр бес тежезвай и алай четин девирда гьар са тербиячидин хиве жавабдар везифаяр гьатзава.
Гьавиляй инанмишвал къалуриз кIанзава хьи, аялрин бахчада кIвалахзавай гьар са коллективдин къаршидиз неинки аялрин диде-бубаяр гьакI амай вири чи инсанар, и важиблу кар чпиз талукь жавабдар идараярни атун чарасуз я. Чахъ галаз авур суьгьбетдин эхирдай Зарема Езибеговади лагьана: "За рикIин сидкьидай чпин пешекарвилин суварин юкъуз вири тербиячияр тебрикзава. Къуй абурухъ чпи хкянавай четин важиблу рекье мадни еке агалкьунар хьурай. Къуй абуру гьамиша чи аялрин гьакъиндай къайгъударвал авурай!”
Зарема Исмаилова, «Лезги Газет»
Ниже приведены схожие материалы:
Категория: Лезгины в России |
Просмотров: 5806 |
Добавил: Редактор
| В материале упоминаются:
0
