Чирвилерин чIехи алим - Мегьамедан хва Гьасанбала Мамедов

РикIиз чIалах жез канзавач, стхаяр, эсиллагь, канзавач!.. Зи руьгьдин рекьинви, чIехи муаллим, тербиядинни чирвилерин рекьяй алим — Гьасанбала Мамедов — гьахъ дуьнядиз фена пара чIав алатнаватIани, ам кьиникьал чIалах жез канзавач!.. Ша, чна санал муаллимдин пудкъанни цIувад йисан уьмуьрдин рекьиз са вил вегьен.

Мамедов Гьасанбала Мегьамедан хва 1947-йисан январдин 30-аз КцIар райондин Аваранрин хуьре дидедиз хьана. 1959-йисуз хуьруьн мектеб, 1966-йисуз Шамахидин педтехникум, 1973-йисуз В. И. Ленинан тIварунихъ галай АПИ, 1977-йисуз Москвадин Харусенятрин Университет акьалтIарай Гьасанбалади уьмуьрдин эхирдалди муаллимвални авуна, кIелни хъувуна. Ада чи райондин Уьзденуба, Аваран, ПIитIишкIеле хуьрерин мектебра муаллимвиле кIвалахна.

1984-йисуз аспирантурадиз гьахьай Гьасанбала Мамедова къанницIуд йисалай педагогикадай философиядин доктор тIвар къачуна. Куьне са фагьум це: сая диссертантри 2-3 йисалай алимвилин тIвар къачурла, чи ватанви цIудра пуд йисар алатайла ихьтин тIварцIиз лайих хьанай. Адан илимдин рекьяй кIвалахдин регьбер педагогикадай философиядин доктор, доцент, республикадин лайих муаллим Э. М. Аббасов, тема «Азербайжан чIалан тарсара информацияр чуькьуьникай авай хийир кьилин шартI хьиз» тир.

Методист- муаллим Гьасанбала Мегьамедан хва чи республикада советрин педагогикадин гигантрикай хьайи В. Ф. Шаталован рехъ кьуна фейи сад лагьай муаллим тир. Адан вишералди илимдин макъалаяр, Чирвилерин Министратдин кIватIхунухьрал авур докладар вири республикада машгьур тир. КIвенкIвечи педагог хьиз Гь. М. Мамедов эхиримжи вад йисуз АПИ-дин Къуба филиалдин муаллимни хьана.

Лезги манидал рикI алай Гьасанбала муаллимди цIудралди манияр теснифна, тIвар — ван авай лезги композитор Сейфулла Керимован рецензидалди «Ислягьвилин мани» кьил ганвай музыкайрин ктаб чапдай акъудна. Рагьмет хьайидаз са мус ятIани манидин рекьел хкведай фикирни авай…

Мегьамедан хва Гьасанбала алакьунар авай са алим хьиз Министратдин кIвалахдаррин арадани зурба авторитетдин иеси тир. Зи рикIел хквезва, алай йисан августдин 30-аз чун Министратдиз фенвай, акур-акурда адан гъил кьаз кеф-гьал хабар кьаз, чпивай гьихьтин куьмек герек я, лугьуз жузазвай. Ам Азербайжан Республикадин Чирвилерин Министратдин лезги чIалай эксперт тир. Юкьван мектебра чи дидед чIалай тарсарганрин, програмрин ва тестерин туькIуьрунай ва чап авунай тек са специалист тир. Гьасанбала муаллимди субутнавай хьи, аялдиз сифте дидед чIал чирун, гуьгъуьнай маса чIаларал эляйчIун важиб месэла я. Ада фад- фад К. Ушинскиди дидед чIалаз ганвай къиметдикай гафар мецел гъидай: «Аялдиз дидед чIал чир тавуна маса чIал чирун — им адаз кIвачи экъвез чир тавуна балкIандал акьадруниз барабар я!»

Гьасанбала муаллимди вичин уьмуьрдин эхиримжи пуд йис Азербайжандавай лезги аялар патал 5-синифдин тарсарган арадал гъуниз серфна. Гьа тарсаргандин авторар тир чна йиф — югъ талгьана кIвалахзавай, Гьасанбала муаллимдин мурад 5- синифар патал ругуд тарсарган (Дагъустандин мектебра авай лезги чIалан ва эдебиятдин, Азербайжандин мектебравай азербайжан чIал ва эдебият, Азербайжандин мектебравай урус чIал ва эдебият ) интеграция авуна, вични гьам электрон, гьамни ади къайдадин тарсарган гьазурин тир. Чаз канзавай хьи, лезги чIаланни эдебиятдин терминар арадал гъана, сифте яз гьа и тарсаргандик кутун.

«Атана ажал — ганач мажал!» - лагьай бубайрин гафар авайбур тир кьван вич!…

Чна тарсарган акьалтIарна, амма чапханадив вугуз агакьнач. И кIвалах чна алимдин хва Элишефадин хиве кутунва.

Гь. М. Мамедов бахтуни тагъидай кас тир, ада гьикьван зегьмет къачуртIани, гьикьван хъсанвал авуртIани, хийир авачир. Аваран хуьруькай, КцIарикай кхьенвай ктабра вичин тIвар авачиз акурла, са бязи ксари Фейсбукдин чинра вичел нагьахъдай вегьинар кIелайла, Гьасанбала муаллимдай «пад акъатдай»…

Гь. Мамедован паб Эсмер чи халкьдин викIегь рушарикай сад тир: манидар Физамеддин Куругълиеван руш Эсмера КцIарин радиода дикторди, журналистди хьиз, са муаллимди хьиз чIехи зегьмет чIугунай. Июлдин вацра паб рагьметдиз финихъди Гьасанбала муаллим депрессиядиз аватнай, гьа икI ам вични гъахъ дуьнядиз фена.

Ваз Аллагьди рагьметрай, Гьасанбала муаллим! Вуна гъиле кьур кIвалахар чи пакамандин рухвайри кьилиз акъудунал чун чIалах я!

Фото: АЛАМ журнал