ЛЕЗГИЯР!

Чи халкьдин кьисмет хатадик ква! Эгер и авай гьалда, яни хизанда кьвед аял аваз, амукьайтIа, чи халкьдин кьадар лап тIимил хьана, са гъвечи сихилдиз элкъведа ва садани чун гьисаба хкьадач. Хизанда кьве аял хьайила, виш диде-бубадиз виш аял жеда. Диде-буба чпин вахт атайла, рягьметдиз фида. Абурун чкадал виш аял хкведач: дуьньядин гьалариз ва маса делилриз килигайла, вишекай сад-кьвед-пуд набутбур жеда, са кьвед начагъ хана, сад-кьвед дуьшуьдик телеф жеда. Ахпани вирида папар вахтунда гъидач, виридазни аялар жедай туш. Са вад-ругуд гьабурукай, адет яз, маса милетрин жегьилрал эвлемиш жеда ва гъуьлуьз фида. Гьаниз килигна, аяларикайни лезгияр жедач. ЦIуд-цIувад урусатдиз ва масанриз алатда ва гьанра цIрана фида. Гьа икI, виш диде-бубадин чкадал яхцIурни цIуд кас кьван амукьда… Гьабурни жуьреба-жуьре дявейрикай, вакъийрикай ва дуьшуьшрикай анжах Аллагьди хвена амукьда.

 

Чун, лезгияр, са миллионни зур, кьве миллион ава лугьуз, чна чун секинарзава. Лезгияр, а миллионар гьинай атанвайди я?! Рекьизвайбур хазвайбурулай гзаф хьайила, кьадар гьикI артух жезва? Эхирмижи переписра къалурнавай халкьдин кьадардиз ягъана, секин хьана ацукьмир! Переписрин цифраяр буьджетдин пуларин темягь аваз артух къалурнавайди я. 

Гьа переписрин делилриз килигайлани, лезгийрин кьадар Дагъустанда къвердавай тIимил жезва:

1886 йисуз лезгияр 108,7 агъзур (18,36%) авай (алай вахтунда – 11%). Гекъигин масса милетрин кьадаррив: аварар авай 119,7 агъзур (20,2%) ва алай девирда – 29%; даргияр авай – 107,2 агъзур (18,02%), алай вахтунда – 17%; къумукьур авай – 60,8 агъзур (10,26%), алай вахтунда – 14,5%. 

Ахпа чна лугьузва, чи шегьерар, чилер маса миллетри кьазва. Бес чи кьадар тIимил хьайила, кьадачни…

Месела, эвелра Огни шегьер лезгийринди тир. Гила ана лезги чIалан ван кьериз цIаруз къведа. Шегьерда авай масса халкьди 8-9 аял хазвайвиляй, шегьер чавай гакхатна. Эгер аялрин кьадар гзафар тавуртIа, Дербентни ва Белижни чи гъиляй вич вичелай акъатда.  

Авайвал амукьайтIа, Азербайджандани са яхцIур йисалай лезгияр эсиллагь амукьдач, зарбуналди цIразва! Анжах са Карабахдин вакъияда 5-6 агъзур жегьил лезгияр телеф хьана. Алай вахтунда Азербайжанди лезгийриз акси серенжемар тIимиларнавач. 

Халкь кьадардиз тIимил хьайила, ам зайиф жеда, ва масса халкьарин викIиник акатда. Халкь тIимил хьун лап мусибат я, вични чун «гзаф кIанзавай» халкьарин арада. ТIимил хьана, ажуз хьана, гардан кIирна, масадан гафуниз жаваб гуз техжезвай халкьдикай амукьна вучда?! Лезгияр, вири дуьньядиз машхур викIегь ва такабур хьайи халкьдин тIварцIел дамах ая! 

Маса миллетрин (месела, аварри, къумукьри) фадалай чпин газетра кьуд-вад аялдлилай тIимил авай хизан тахьуй лагьана агитация тухузва. 

Иллаки, Дагъустанда фадлай, виридалайни аялар тIимил авай хизанар лезгийринбур хьанва. Стхаяр, вахар лугьудай гафар къе-пака амукьтавун мумкин я. Хизанда хциз стхаяр, рушаз вахар хьун лазим я! Гзаф аялар хьун гьар са лезги хизандин девлетни я кьуватни!    

Винихъ къалурнавай себебар аваз, хуьруьн къене вад аялдилай, шегьерда – кьуд аялдилай тIимил тежен! Са куьнизни килигтавуна, халкьдин кьадар артухарун лазим я! Эгер вун лезги ятIа, лезги халкьдихъ рикI кузватIа, хизанда вад-ругуд аял лазим я! 

Районрин вилик-кьилк квайбуру и кIвалахдал гуьзчивал авун тIалабзава: гзаф аялар авай хизанриз жезвай гьар са патахъай куьмекар це, ва гьукуматди гузвай куьмекар регьятвилелди и хизанрал агакьара! 

Лезгияр! Веревирд ая! Чи халкьдин кьисмет куь гъиле ава!