«Сив хуьн» Сувар

Чи ч1ехи сувар тир юкъуз зун бубайрин ватандал рекьиз акъатна. Зи фикир чир хьайила Кусар райондай тир чаз ц1ийиз гахкьур мукьвабурни к1вачин хьана Дагъустандиз физ. Хьуй манн, экуьнин яралай чун Бакудай экъеч1на. Сад Бакудай, сад Кусарай, сад Хачмаздай, сад Пиралдилай – гьар масанай сад-кьвед мукьвабур к1ват1 жез-жез чун сятдин 11-даз сергьетдив агакьна.

Имани лезги хуьрер кьве пад авунвай цацар алай симер. Маса уьлкведиз акъат авурди хьиз (са лезги ччил тушни) сад-сада вичин паспорт акъудиз, къалуриз, къейд ийиз вугуз, чун а патаз акъатна.

Дагъустан! Шарвилидин ватан! Адан къуват авай гъилери тур кьуна, ч1ехи камарив дагъларин са кук1ушдилай муькуь кук1ушдал хкадар ийиз душман ватандив агуд тавур ччил! Самур вац1ун ругъул ятарин ван сергьетдив агакьиз япара иер авазар аткуз рик1 шадарзавай. Вац1ун а пата дагъларал циф гьалч хьанват1ани, гьава михьи тир. Рик1и са жуьре хкадарзавай Дагъустандай чи вилик ракъурнавай машинар акурлай.

Къе, Сив хуьн сувар юкъуз, яргъал рекьериз килиг тавуна хуьруьз гьар са шегьердай, маса уьлкейрай - вири хтанвай. Экуьнин яралай кьуьзуь, агьил, жегьил, патарихъай хтанвай инсанар – вири сурариз фида. Ана гзаф итимар, гада аялар к1ват1 хьана, вири элкъвена са круг авуна ацукьда. Гьарда вичин вилик суфра ек1ягъна к1елзавай фекьидиз яб гуда. Хуьруьнэгьлийри ракъурнавай садакьаяр вири акадар авуна, атанвай инсанриз (гъвеч1идазни, ч1ехидазни) к1вализ пай рахкъуриз вилик галай суфрадал вегьида. Гъвеч1и аялдини галаз «Аллагьди кьабул авурай» лугьуз вичин к1валин рекье аткуда. Я тахьайт1а парабур чпин архайрин сурарал фена, к1елар ийида. Пакагьан юкъуз сурарал папар физ, садакьаяр пайда. Гьа иналди сувар югъ куьтягь жедач. Итимрин жергеяр и к1валей а к1вализ физ гьарда вичин тухумдин мукьвабуруз сувар мубарак ийиз, столдал алай савкьатрикай нез рачара экъведа.

Машинри чун имидин гададин к1вализ агакьарна. Хуьре сувар хьун гьар садан дамах гувай к1валерин михьивилери къалурзавай. Имани чи имидин к1вал. Хкаж хьана гурарай виниз. Са ч1ехи залдин юкьвал яргъи са столдал рик1из к1ани няметарикай вуч к1ан хьайит1а, гьам алай. Емишрилай, мейвейрилай эгеч1 авурт1а ширин тортдилай куьтягьна к1ан тир. Вилик мадни ашар, цик1енар, пич1екар атана.

Т1уьнар авуна, чаяр хъвана чун ч1ехи бубаяр кучук авунвай сурарал фена. Дегь замандилай амай сурун къванерал кхьенвай гафар дуьз к1елиз жезмач. Гзафбурал т1варарни аламач. Гьак1 ят1ани гьардаз вичин арха авай чка чизва. Чи Азери патай атанвай мукьвабуруз ч1ехи бубайрин ватан акуна. Абрун сурарал къе, сувардин юкъуз садакьаяр пайна, чпиз чидай к1елар авуна. Хуьр ч1ехи хуьр яз акурла сурарни гьар патахъ пай хьанвай. Зи диде- бубайри кьил эциг авунвай макан хуьруьн а пата авай, гьанизни фена, гвай савкьатар пайна.

Гила ч1ехи хьанвай мукьвабурун патав сувар мубарак ийиз физ к1анзава. Гьи к1вализ фейит1ани, виридан чинай нур авахьиз, верц1и гафаривди атай мугьман кьабулиз акуна чи ц1ийи мукьвабуруз. Аламатдин к1валах яз кьуна абру: кьуьзуь 84 ва 96 яш хьанвай къарийри вилерал айнаяр алачиз телефонда авай шикилриз тамаш авурлай. Дуьз лугьузва, инаг лекьерин ватан- Дагъустан я. Михьи гьавади, дагъларай авахьзавай ятари, Шалбуз дагъдин гьунарди лигим авунвай инсанрин ватан я и ччил. И ччилел ч1ехи жезвай ксарин ччанни сагъ я, руьгьни шад я, вилеризни хъсан аквазва.

Дагъда авай хуьрунэгьлийрикай вил галудна, дуьзенда авай Ц1ийи хуьриз хтана. Са шумуд мукьвадан к1валериз фена и юкъуз, сувар мубарак авуна. Виринра суварин гьар жуьре нямет алай ачухнавай столар, яргъарай хтанвай мукьва-кьилияр акуна.

И адетар чи хуьре несилдилай несилдал къвез амай адетар я. Жегьилри квадар тавун тариф алай кар я. А патан мукьвабуруз акуна, и ч1ехи хуьре садални хиджаб алаз, яргъи чири тунваз садазни акунач. Гьак1 ят1ани виридан рик1ерал Аллагь ала. Таб тавун, чуьнуьх тавун, масад алцур тавун, жуван хизан дуьз рекье тун, ч1ехидаз гьуьрмет авун, дарда авайдаз куьмек авун… ибур я Аллагьдин рекье хьун.

Бакудиз хикведай рекье акурбур сивелай авуна вирида. Гьайиф жедай кар я и адетар жегьилри хкуд авурт1а. Шегьерда авай агьалийри сувар телефонрай сада садаз мубарак ийизва. «Сувар я лагьана сад к1вализ атайт1а, аш авуна къулал алаз хьуй», - лугьуз, са къажгъан ашдал сувар алудда. Дагъустанда виридаз телефонарни ава, комьютерарни ава. Амма суваррин юкъуз вири вичин хуьрериз, ватандал хиквез чпин адетар, арха, ч1ал хуьзва.

Ватанэгьлияр! Гьина чна уьмуьр тухузват1ани, ша чи адетар рик1елай алуд тийин!