Кьуьчхуьр Саидан 245 йис

Асирралди куькIвенвай гъед

Пагь, и дуьнья, акъатнавай рекьерай,

Незвай, тIач хьиз, девлетлуда, агъади,

Кесиб ксар акъудда на къекъерай,

Вегьеда хьи хажалатрин кьарадиз…

Виш йисар идалай вилик лезгийриз къадим Кьурагь дередин Кьуьчхуьррин хуьруь гайи женгчи шаир Кьуьчхуьр Саидан мецелай лагьанвай и цIарари къенин юкъузни ванзава. Асирар къвез алатзава, девирар дегиш жезва, амма шаирдин хци цIарари вири азабриз таб гайи лезги халкьдик къени руьгь кутазва, гьахъвилихъни азадвилихъ эвер гузва. 

Алай йисуз а яргъал девирра Кетин дагъдин этегрив гвай цуькведи кьунвай тепейрал хандиз акси чIалар лугьуз, саздин симер къугъурай лезгийрин бажарагълу шаир Кьуьчхуьр Саид дидедиз хьайидалай инихъ 245 йис тамам хьанва. И кардихъ галаз алакъалу яз, 12 – октябрдиз кьуьчхуьрвияр куьч хьанвай Кьурагь райондин Бугъдатепе хуьре шадвилер кьиле фена. Экуьнин сятдин цIуд. Хуьр шегьре рекьихъ галаз алакъалу ийизвай Гуьлгери вацIал хкажнавай муькъвелай республикадин шегьеррайни районрай мугьманар ахмиш жезва. Шадвилинни садвилин гьиссери къужахламишнавай мугьманар хуьруьн клубдин вилик куьчхуьрвийри лезги адетралди къаршиламишзава. Мярекат кьиле физвай майдан тирвал гъилера цуькверин кIунчар аваз цIиргъера акъвазнавай  хуьруьн юкьван школадин аялри мугьманар шадвилин гьарай-эвердалди, къивералди кьабулзава. Кьурагь райондин Культурадин кIвалин художественный самодеятельностдин коллективдин кьавалри кутунвай зуьрнедин сесини и легьзе мадни чIагурзавай.

Шииратдин межлисдик атанвайбурун жергейра «Кьурагь район» МО-дин администрациядин кьил Сефербег Гьамидов, «Лезги газетдин» кьилин редактор Агъариза Саидов,  СтIал Сулейманан тIварунихъ галай Лезгийрин госмуздрамтеатрдин директор Алибег Мусаев, Дагъустандин писателрин Союздин секретарь, Дагъустандин литературадин журналрин кьилин редактордин заместитель Абдуселим Исмаилов, Кьурагь, Сулейман-Стальский, Мегьарамдхуьруьн, Дербент районрин интеллегенциядин векилар, лезгийрин шаирарни писателар, милли эдебиятдал рикI алайбур ва хейлин маса ксар ава.  «Кьурагь дагълар» манидилай гуьгъуьниз Бугъдатепедин Культурадин кIвалин директор Гуьльят Османовади микрофондихъай вири мугьманар тебрикзава:

- Гьуьрметлу юлдашар! Азиз тир мугьманар! Лезги литературадин классик, халкьдин рикI алай женгчи шаир, ашукь Саид хайидалай инихъ 245 йис тамам хьанва. Ам яшамиш хьайи девирда лезгийрин бязи хуьрера ханари агъавал ийизвай. Гьа  йисара Мурсал ханди Кьурагь дередин халкьар инсафсузвилелди вичин хийирдиз ишлемишзавай. Вилер акъудун, япар атIун, гатун-ягъун – ибур ханари чпин гъилик квай зегьметчи халкьдиз гузвай жазаяр тир. Мурсал ханди ва адан нуькверри ийизвай кьван гьахъсузвилер акурла, ашукь Саид, чуьнгуьр хурал хкажна, жемятдин дердерикай хандиз акси  ялавлу чIалар туькIуьриз, халкьдин къатара абур ван хкажна лугьуз эгечIна. Гьелбетда, гъиле еке къуват авай хандиз аксивал авун гзаф четин ва хаталу тир. ГьакI тиртIани, кесибрин терефдар тир  Саидан чIалари и женг мадни къизгъинарзавай:

Я Алпанд цIай, вуч я мурад?

Бес я элди ваз авур дад,

Гьа ви лувак шехьза гьар сад,

Бес я зулум, дерт, къарагуьн.

Са тахсирни квачир шаирдал буьгьтенар вегьена Мурсал ханди вичин жаллатIриз шаирдин вилер акъудунин буйругъ ганай. Амма хандивай зулумкарвилелди ашукь Саид вичиз табий ийиз хьанач. Мидаим яз дуьньядин экуьвиликай, ракъинин нурарикай магьрум хьайи шаирди мадни хци ва дерин, чпик бунтчивилин фикирар квай чIалар лугьун давамарна. Вичин эхиримжи нефесдалди хайи халкьдиз вафалу яз амукьай шаир 1812-йисуз, 45 йисан яшда аваз кечмиш хьана.

Гила гаф «Бугъдатепе хуьр» МО-дин кьил Аскер Жабраиловаз гана:

- Гьуьрметлу мугьманар, багъри кьуьчхуьрвияр! Бугъдатепедин накьварал чIехи шаирдин юбилейдиз талукьарна кьиле физвай мярекат виридаз мубаракрай! Кьуьчхуьр Саида вич яшамиш хьайи девирда датIана чкадин ханари кьиле тухузвай атIугъай сиясатдихъ, зидвилерихъ галаз женг тухвана. Кетин дагъдин этегрив гвай лекьерин муг тир Кьуьчхуьррин хуьряй акъатай шаирди кесиб халкьдин азадвилин рекьиз вичин вилерин экв къурбандна. Адан вилерин экуьни къени хайи халкьдин экуь гележегдихъ физвай рекьер ишигълаван ийизва…

Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай «Кьурагь район» МО-дин администрациядин кьил С. Гьамидова вири мугьманриз, районэгьлийриз межлис мубарак авуналди, абурун рикIел 2002-йисуз кьуьчхуьрвийрин бубайрин накьварал ашукь Саидан 235 йис тамам хьуниз талукьарна къурмишай мярекат хкана. – Къе чна шаир дидедиз хьайидалай инихъ 245 йис тамам хьун къейдзава, - лагьана ада. Лезги поэзиядин цава куькIвенвай нурлу гъед тир Кьуьчхуьр Саида къени Лезгистандал нур чукIурзава. Акьалтзавай несил патал ам гьич садрани куьтягь тежер ватанпересвилин чешме я. Шаирдин ялавлу цIарари, хандин гьахъсузвилериз акси яз лагьай манийри датIана чак руьгь кутазва. Адан тIвар гьамишалугъ яз халкьдин рикIе амукьда...

Шаирдин уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьикай гегьенш доклад Бугъдатепе хуьруьн юкьван школадин лезги чIаланни литературадин муаллим Мислимуллагь Мурадова авуна.

Чпин рахунра «Лезги газетдин» кьилин редактор А. Саидова, виш йисар къвез алатайтIани, Кьуьчхуьр Саид хьиз хайи чилиз вафалу хьайи рухваяр халкьдин рикIяй гьич садрани акъат тийидайди, А. Исмаилова Етим Эминалай вилик лезги чIалал сифте яз шиирар Кьуьчхуьр Саида теснифайди, «Лезги газетдин» политикадин отделдин редактор Нариман Ибрагьимова Кь. Саидан 245 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз цIийи ктаб (спонсор кьуьчхуьрви Сиражидин Агьмедов) чапдай акъуднавайди, тежрибалу педагог Абдурагьман Ляметова ашукь Саидан яратмишунри Дагъларин уьлкведин эдебиятдик лайихлу пай кутунвайди къейдна. 

Межлисдин мугьман, Мегьарамдхуьруьн юкьван школадин чIалан муаллим Явер Агьмедова вичин ва вири районэгьлийрин патай кьуьчхуьрвияр тебрикна, и шадвилер вири лезги халкьдин руьгьдик къуват кутазвайбур тирдакай лагьана.

Лезгийрин шаирар тир Мердали Жалилова, Абдуселим Исмаилова, Сажидина, Фазил Асланова Кьуьчхуьр Саидаз бахшнавай чпин эсерар таъсирлудаказ кIелна ва кьиле физвай мярекат рикIин чими къатарай виридаз тебрикна…

Мярекат Лезги театрдин коллективди къалурай «Кьуьчхуьр Саид» тамашадин кIусари, Бугъдатепедин юкьван школадин 10-классдин ученица Ирада Салмановади устаддаказ кIелай Кьуьчхуьр Саидан шиирди, милли культурадал рикI алай Верди бубади, тафт гъилеваз, шаирдикай лагьай негъилри, Кьасумхуьруьн музыкадин школада чирвилер къачузвай жавандалдамчийри тамамарай макьамри, Кьурагь райондин Культурадин кIвалин гьевескарри гайи концертди мадни гурлу авуна.

Шаирдин гьуьрметдай мярекатдал рахай |Лезги театрдин режиссер Мирзабег Мирзабегован, РД-дин культурадин лайихлу работник Къазибег Къурбанован, Бугъдатепе хуьруьн юкьван школадин директор, мярекатдин тешкилатчийрикай сад тир Хизри Мамедован ва маса мугьманрин суьгьбетри Кьуьчхуьр Саидан руьгь къенин юкъузни хайи дагълара гьахъвилихъ эвер гуз халкьдин юкьва амайди субутна.

Шииратдин межлисдал кьилинди вири лезгийри руьгьдин багьа савкьат яз кьабулай Бугъдатепедин накьварал  Кьуьчхуьр Саидаз хкажнавай гуьмбет ачухун хьана. «Кьурагь район» МО-дин кьил С. Гьамидова ва Кьуьчхуьр Саидан неве Закир Максубова гуьмбетдилай яру парча алудна. Гуьмбетдин проект туькIуьрайди ва ам хкажайди лезгийрин кьегьал хва Айвар Камилов я. Бугъдатепедин администрациядин теклифдалди ада юбилейдин вилик и гуьмбет гьазурна ва идалди лезги халкьдин тарихда вичин тIвар тунва. 

Малум хьайивал, А. Камилова Саратовский областда Ватандин ЧIехи дяведин къурбандризни кьве гуьмбет хкажнава. Абурукай сад ачухзавай мярекатдал кьегьал лезги хцин зегьметдиз Саратовский областдин прокурорди еке къимет ганай…

И юкъуз кьуьчхуьрвийрин уьмуьрда мад са шад вакъиа кьиле фена. Райондин бюджетдин такьатрихъ хкажнавай спортзал ишлемишиз вахкана. Ам ачухун патал яру лент С. Гьамидова ва А. Жабраилова атIана. Гуьгъуьнлай мугьманар вири цIийи спортзалдихъ галаз таниш хьана. Алай аямдин вири цIийивилералди тадаракламишнавай спортдин и имаратдихъ хъсан гегьенш зал, гьамамар, парталар дегишардай чкаяр гала. Спорткомплекс ачухдайла С. Гьамидова къейдна:

- Играми мугьманар! Кьурагь райондин администрацияди акьалтзавай несил сагъламдаказ чIехи хьуниз кьетIен фикир гузва. Ихьтин мураддалди къе Бугъдатепедани чна спорткомплекс ачухнава. Инлай кьулухъни хуьр аваданламиш хьун патал чалай алакьдай вири жуьредин куьмекар гуда.

Райондин администрациядин кьили «Кьурагь район» МО-дин кьил Замир Азизован патай спорткомплексдин эцигунрин кIвалахар кьиле тухвай «Амирус» ООО-дин коллективдиз чухсагъул малумарна ва фирмадин генеральный директор Байрам Байрамовав Гьуьрметдин грамота вахкана.

Кьуьчхуьр Саидан 245 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекатдин сергьятра Кьурагь райондин бязи хуьрерин школайра кIелзавай аялрин арада спортдин жуьреба-жуьре хилерай акъажунар кьиле фена. ГьакIни аялрин арада Кь. Саидан шиирар виридалайни фасагьатдиз кIелун патал конкурсни тешкилнавай. Гуьлгери вацIун яхадал алай Бугъдатепе хуьрелай геждалди суварин гьакъиндай шагьидвалзавай манийринни авазрин ванери лепе гузвай.