Невыдуманные истории из жизни джабинцев (на лезгинском языке)

1. Сабиран са жунгав кьван авай гьер квахьна. Хуьруьн вири чIурар кIуралай авур Сабир, гьайван гьат тавуна, кIвализ хквезвай. Ам гзаф перт яз акур къунши Зулейха халади хабар кьуна: «Сабир, вуч хьана, ваз кефияр авач тахьуй?». «Заз кефияр гьинай жеда кьван Зулейха вах, цура тунвай кьве гьайвандикай, накь никIин къеряхдал акъудайла, сад квахьна. Ингье кьве югъ я, къекъуьн тавур чка авач, гьат хъийизвач» - лагьана Сабира. 

«Вуна, чан бала, аллагьдин рекье са манат яхъ, белки ваз гьат хъийин» - теклифна Сабираз Зулейха халади. Сабира кьил хкажна къуншидиз килигна, лагьана: «Зулейха вах, манат жува яхъ, гьер гьат хъувурла за гуда!» Зулейха хала са куьруь вахтунда хиялди тухвай хьиз хьана, ятIани ада а кIвалах вичин хиве кьуна. «Мумкин я, жегьил гададиз чизвач жеди, гьи эвлийриз минет авун лазим ятIа, гьи дуьа кIелун лазим ятIа - хиялна ада». 

Са гафуналди, нянихъ вичин кьил - кIвач чуьхвена, герек тир дуьани кIелна, Зулейхади Сфуханмет бубадиз минетар авуна, къуншидин гьер гьат хъувун патал. Пакад юкъуз, са гьинай ятIани Сабиран гьер пайда хъхьана. Кефи къумбар хьайи Сабира гьерен крчар кьуна, чIугваз - чIугваз хкана, муькуь гьайвандин къвалав цуриз гьал хъувуна. «Мад гьайванар цурай акъуд хъийимир, абуруз векь гъана гьа чкадал кутур!» - Сабира аялрал кIевелай тапшурмишна. Парталар дегишна, кимихъ физ экъечIай Сабиран вилик Зулейха хала акъатна: «Сабир, гьер гьат хъувуна лагьай ван агакьна зав. Аку гьа, а хиве кьунвай манат гун рикIелай ракъурмир!» 

«Вуч манатар авайди я, я Зулейха вах? Ам за вахъ галаз авур са зарафат тир. Ваз зарафатар чизвайди тушни?» - хъуьрез - хъуьрез лагьана Сабира. Вичини ким галайвал гьерекатна. 

И гафар япарихъ галукьай Зулейха халадин гуьгьуьл лап чIур хьана. Адаз, лезгийри лугьудайвал, ламралай аватай хьиз хьана...ЯтIани, ада кIевелай кьетIна, манат аллагьдин рекье пакад юкъуз вичи гуда лагьана. Кимелай Сабир, цура хуьзвай гьайванар базарда маса гун патал, пака райондиз фидай машиндин патахъай меслят хьана, хтана. 

Экуьнахъ фадамаз къарагъай Сабир, машин вичин ракIарихъ къведалди, гьайванрин гьал гьикI ятIа килигиз цуриз гьахьна. Адан вилик акъатай шикилди, адав дериндай агь чIугваз туна. Цура, кьве пипIев, кьве гьайван геликьна гвай... 

«... Зарафатдизни, гьелбетда, вичин чка авайди я» - дериндай фикирна лагьана Зулейха халади, и хабар агакьайла. 

2. Медина бадедиз вичин хва гзаф кIандай. Гьавиляй адавай я са чIуру кIвалах,я са чIуру гаф акъатун адан айиндизни къвезвачир. Амма и сеферда хци авур кIвалахди кьуьзуь баде бегьем дертлу авуна. И кардин гужуник акатай, бадедивай эхиз тахьана, рикIел алай къван алудиз жедатIа лагьана, къуншидин паб Зибейдадин къвалав аладна. 

«Я вах, я Зибейда, къе зи хва Няметалиди зи бубадиз себ гана» - дериндай гъам чIугунивди лагьана ада. «Жеч, зун ягъадач Медина вах, - лагьана Зибейдади. Няметали ахьтин хва туш, ада а кIвалах тавун лазим я.» 

«Ваъ валлагь, авуна» - лагьана Мединади, кьил агъузна явашдиз вичин ихтилат башламишна. «Накь Няметалиди Белиждин базадай са куб тахтаяр гъана, кIвалин айнабенд хъийида лагьана. Муьхцин вилик авудна, вичи рекьяй хтана галатнаваз, кIвале са истикан чай хвана хтана. КилигайтIа тахтайрин кьадар тIимил хьанва. И чIавуз, зи стха Халида вичин кIвалин вилик Няметалидин тахтайриз шаксуз ухшар авай са тахтадиз ранда ягъизвай, гьахьтин кьве шаксуздини къвалав чилив ицигнавай. "Халу,- лагьана Няметалиди, ваз зи тахтайрик ни кянатIа акунач гьа?» 

«Ваъ хтул, заз акунач.» «Агь вичин буба вак хьуй, ламран хва - лагьана зи хци...»

«Медина вах, за лагьаначирни ваз, Няметалиди ви бубадиз себ тавун лазим тирди. Ингье гила ашкара я, а куь бубадиз себ къачурди ви стха Халид я!» - лагьана Зибейдади. 

...Медина бадедиз и арадал акъатай гьакъикъатдикай са тIимил кьванни регьят хьанач, рикIел алай къван аватнач, ам гьа алай чкадал элкъвена акъваз хъхьана. Медина баде гьа атайвал, ухьт аладарна элкъвена хъфена... 

3. Хуьруьн итимрикай са бригада туькIуьрна, дагъдин рекье, къуьнши хуьр Ухулиз эквер тухванвай шалманар дигишзавай. Бригадирни хуьруьн электромонтер Зебитакай ицигнавай. Нубатдин гъвар хкудайла, Зебита ам кIур гецяна кIамуз авадарна. И кар акур гадайри Зебит айибна, гъвар гадарна лугьуз. «Адак кан кумай шалман тир, ам хуьруьн колхозда ишлемишдай чка тахьана жеч» - лагьана бригадада авай гадайри. «Стхаяр, куьн дарих жемир» - лагьана Зебита, а гъвар пака хуьруьз вич-вичелай хкведа! 

«Ам гьикI жедай кIвалах ятIа яраб?» - лагьана гадаяр хиялри тухвана. 

Пакад юкъуз, нисинлай кьулухъ хьиз, хуьруьн итимар рагъ гуз кимел ацукьнавай. «Насир - лагьана Зебита виридаз ван къведайвал». Кимел алай итимар вири Насир галайвал элкъвена. Ихтилат мана авайди тирди къалурун патал, са тIимил кьван ара гана, Зебита башламиш хъувуна: «Вуна гьукуматдин шалман вучиз чуьнуьхна?» «Вуч шалман? - лагьана Насира, - ам заз хабар авай кIвалах туш.» 

«Насир, за вахъ галаз зарафатарзавайди туш, вуна а Ухулрин рекье авай камай хканвай шалман гъана колхоздин идарадин вилик эхцига» - лагьана Зебита, вич дихъетдивди Насиран вилериз килигна. «Вуна акI тавуртIа, чун пакамахъ комиссия галаз куь кIвал галайвал атуниз мажбур жеда!»