Бадедин йикъарган

Хачмаз райондин Ялама хуьре вичин 87 йис хьанвай Магьият бадеди зав гьалдай фенвай са куьгьне дафтар вугана. Туракь вили рангунин жилд алай и яцIу дафтардин чарар девирди хъипи авунвайтIани, иер хатIуналди, лезги чIалалди кхьенвай цIарар хъсандиз кIелиз жезвай. За мукьуфдаказ дафтарда кхьенвайбур кIелиз акурла, къаридин пIузаррик хъвер акатна:

- Чан руш, шумуд йисар я за ви рехъ вилив хуьз. И дафтар за садавни тагана ваз хвенвайди я. Адан къадир ваз чир жеди лагьана фагьумнай за.

- Эхь, гьикьван чIав я дедиз вахъ галаз гуьруьшмиш жез кIанз, - лагьана бадедин гафариз адан Ялама хуьруьн юкьван мектебдин директорвиле кIвалах-завай адан хва Шагьнамаз Севзиханова къуват гана.

- И дафтар вуна хуьз шумуд йис я? – мягьтелвилелди жузуна за.

- ЦIи пудкъанни цIуд йис я, – дишегьлидин ванцихъ къагьар какахьнавай. Кьуьзуь хьана уьмуьрдикай кфет хкудиз хъжезмачир ам хиялри жегьил берейрихъ ялзавай. Лезги чIалалди йикъарган туькIуьрнавай, вичиз ван хьайи кьван шиирарни манияр иер хатIуналди дафтардиз кхьенвай и дишегьлиди шумудни са йисара ам багьа аманат хьиз хвена, лезги чIалалди газет акъудзавай вичин ватанэгьлидив вугун лезги дидеди хайи чIалаз икрам авунин са куьнивни гекъигиз тежер чешне тир.

- Дафтар за юкьван мектеб акьалтарай йисуз зи стха Рчаб муаллимди заз пишкеш яз ганай. Зани аниз зи рикIиз эсер авур шиирарни баядар кхьенай.

Чи ихтилат акьван ширинди хьана хьи, заз са шумуд сят кьван вахтар мус алатнатIани хабар хьанач.

- Зи аялвал КцIар райондин Хуьлуьхъ хуьре фейиди я. Зи буба Агьмед Шефиеваз 11 аял авай. Зун хизанда виридалайни гъвечIиди тир. Зи рикIел хъсандиз алама, суваз, лардиз векьерикай  кIунтIар кьаз фидайла рушари бендерал илигдай. Садбуру фад лугьунрик кьил кутадай:

 

 

Гагь-гагь рушар бендерив рахадай. Им чи виридалайни рикI алай машгъулат тир. Вучиз лагьайтIа рушарин алакьунар гьа манийра винел акъатдай. Вични и манияр иер ванцелди лагьана кIанзавай. Сада лугьудай:

 

 

Гьа икI, баядрин сел ахъа жедай. Рушар манияр лугьуз-лугьуз фидай, рекьин яргъивални ракъини кун рикIелай алуддай. Магьият бадеди вичин ихтилатдиз давамзава:

   

- Мектебдиз зун Яргундал муаллимвиле кIвалахзавай зи стха Рчабан кIваляй фена. Чан руш, жуван тарифар авун хъсан кар туш. Анжах тариф тавунани жедач эхир. Чиди тIвар-ван авай несил, зунни акунар авай руш тир, гьавиляй захъ илчияр гзаф авай. Ингье зун алцурарна «жибинда пешер хьиз пул авай»  нежефхуьруьнви Севзиханаз гана. Яламада адан имаратдин чкадал хьран кIвал хьтин гъвечIи са дехме акурла зун гьар са куьнин гъавурда акьуна. Авайвал ла-гьайтIа, зав гвайдини гьа хьран кIвализ туькIвей са ракьун кроватни са къат месер тир.  Са кьадар вахтундилай чна кьведа санал и кIвал эцигна. Севзихана палчухдин вириз тIуш гана, за 1200 кирпич  атIана, -  лугьуз юмор-далди ихтилатзавай Магьият бадеди. - Дяведин йисарни, адалай гуьгъуьнин йисарни акьван заланбур тир хьи! Са гъвечIи кIвале вад гада аял чIехи авуна за. Гилан девирда аял хуьз вуч ава кьван. Чи береда аялрал алукIардай пек авачиз шалвардин кIан атIудайди тир хьи, куьцIуьн тавурай. Идалай алатай пек адал, адалай алатайди муькуьдал, кукIвар жедалди алукIардай чна.

   

Гзафбуруз хьиз вилералди четинвилерни дарвилер акур и дишегьли уьмуьрди акьван яцIара туна хьи. Дуьньядиз гъайи пуд велед вичин гъилералди сура туна дидеди. Тариел 10, Афтандил 19, Къайитмаз 40 йиса аваз квадарай ада вилерин накъвар къенез кужумна, чинеба дерт чIугуна. Гъуьлуь 48 яшда дуьнья дегишарна.

   

Кьве хцин – Шагьнамазанни Вадияран хизанри, сусарини хтулри вичиз рикIин сидкьидай аявалзаватIани, кIвал-югъ рестеда туна, фукъафун гузватIани, къариди вичин кIвале ялгъуздиз уьмуьр гьалзава. Яшар фена, начагъвилери вичиз басрух гузватIани, юкь чIемерук хьиз какванватIани, Магьият бадедин чандик цIвегь кумачиз туш. Вичин салаз, багъдиз вичи къуллугъда, перни керки гъиляй аватдач.

   

- За йифди-югъди Аллагьдиз дадзава хьи, рекьидалди зи кIвач чилик, гъил сивик хьурай, - лагьана хъуьрена къари.

   

Зи вилик чай, фу гъидалди рикI акъатдай Магьият бадедин. За гъил фал яргъи авурла секин хьана ам. За вичивай баядар лугьун тIалабайла адан баядрин сел ахъа хьана. Галатна рикIи чубарукдин рикIи хьиз фад-фад ягъазвайтIани, ам акъваззавачир, ихьтин дуьшуьш мад гъиле гьат тийидайдакай кичIезвайтIа адаз? Ингье адан баядар. Абурукай гьибур вичинбур, гьибур элдинбур ятIа низ чида кьван?

 

 

Зун хъфидайла къалабулух акатна Магьият бадедихъ:

- Вун фад хъфизва, чан руш, завай ваз вири ихтилатар ийиз хьанач.

- Зун мадни хкведа, чна тухдалди гафарда, - лагьана гаф гана за адаз. Гаф кьилиз акъудна кIанда. Вучиз лагьайтIа чи бадеяр чи чIалан университетар я.   Абурувай чирна кIанзавай акьван затIар ава хьи!