Дербентда лезги чlалан конференция

16-Майдин йикъан сятдин 11-даз къадим Дербент шегьерда авай Стlал Сулейманан тlварунихъ галай Лезги муздрамтеатрдин гегьенш дараматда лезги чlалаз талукь тир «Лезги чlал: авай гьал ва вилик фидай мумкинвилер» месэладай илимдинни практикадин конференция кьиле фена. Ам тешкилайди тlвар-ван авай шаир, Албанистикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологиядин илимрин доктор Фейзудин Рамазанович Нагьиев я. 

 

Конференцияда Тахо-Годидин тlварунихъ галай Педагогикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, чlалан алим Гьамидуллагь Мегьамедова, Стlал Сулейманан райондин регьбер, филологиядин илимрин кандидат Нариман Абдулмуталибова, вири районрай атанвай хейлин муаллимри иштиракна. Саки кьуд сятда давам хьайи конференциядал хейлин муаллимар, пешекарар рахана.

 

Чи (Докъузпара) райондайни хейлин ксар фена: образованидин управленидин методист-пешекар О.Османов, «Эренлардин сес» газетдин кьилин редактор Э.Гьажибегов, Къалажухрин мектебдин муаллим И.Жаватов, райондин телевиденидин директор А.Асланов, телевиденидин оператор С.Саидов, Авадан хуьруьн мектебдин муаллим М.Эльдарова,  Усугъчайдин мектебдин муаллим А.Асланова, Каракуьредин мектебдин муаллим И.Агъабалаев, Мискискарин мектебдин муаллим Н.Майсарова, шаир ва «Эренлардин сес» газетдин мухбир Ш.Шагьбалаев, Миграгъ хуьруьн мектебдин муаллим Э.Атемов, Къалажухрин мектебдин муаллим К.Ферзалиев, Миграгъ-Къазмайрин мектебдин муаллим А.Керимханов. 

   

Конференция Дербент шегьердин регьбердин заместитель Тажидин Султанова сифте гаф рахуналди ачухна ва сифте гаф Фейзудин Нагъиеваз гана. Чlалан тедбирдин тешкилатчи Ф.Нагъиева гьял хъувунин важиб авай лезги чlала кlватl хьанвай хейлин месэлайрикай гегьенш доклад авуна. Кьилди къачуртlа, лезги чlалан алфавитдин, чlала са бязи гафар дуьз кхьинин, маса чlаларай гафар кьабулунин ва абур ишлемишунин къайдайрин, чlал девлетлу авунин ва маса  месэлайрикай ихтилатна.  

   

Гуьгъуьнлай Кьурагь райондин Кlирийрин хуьруьн мектебдин муаллим Къайиб Къайибов, Муьгъверганрин мектебдин муаллим Абдулашим Гьажимурадов, Лукlарин мектебдин муаллим Жамал Жамалов, Къалажухрин мектебдин муаллим Ишреф Жаватов, Дербентдин педколлеждин муаллим Нафиса Эседуллаева, профессор, албанист Ярали Яралиев, Магьачкъала шегьерда лезги тарсар гузвай муаллим З.Къараханов, Мискискарин мектебдин муаллим Назани Майсарова, «Эренлардин сес» газетдин мухбир К.Ферзалиев, Совхоз-Герейханован мектебдин муаллим Сегьерханум Османова, Испик хуьруьн мектебдин муаллим Г.Вагьабова, Белиждин гимназиядин муаллим Угълангерек Ибрагьимова, филологиядин илимрин кандидат Альберт Эседов, Гельхенрин мискlиндин имам Манаф Эбеев ва масабур рахана. 

 

Эхирдай чlалан алимар тир Н.Абдулмуталибова, Гь.Мегьамедова чпин фикирар лагьана. Виридалайни таъсирлу ихтилатар авуналди Нариман Абдулмуталибова чlалан жигьетдай вичин чlехи устадвал субутна. Чlала «инкъилаб» тунин гереквал авачирди къейдна. 

   

Эхирдай рахун хъувур Фейзудин Нагъиева чlалан месэлаяр гьялун ва гафарганар туькlуьрунин, орфография тартибда тунин  кlвалахда иштиракун патал махсус десте тешкилун лазим тирди кьетlна. 

Иштиракчийрин ихтилатрихъ, веревирдерихъ, зендерихъ яб акалайдалай кьулухъ  чlал хуьн ва вилик тухун патал вилик-кьилик квайбуру ихьтин са бязи месэлайриз фикир гун чарасуз тирди чна (и цlарарин кирамри) кьатlана:

   

1. Тахо-Годидин тlварунихъ галай НИИ-дин чlалан пешeкар къуллугъчийри лезги районрин мектебра хайи чlаланни эдебиятдин тарсар гьихьтин дережада аваз кьиле физватlа  хуьрба-хуьр гьич тахьайтlа кьве йисан къене садра ахтармишун, гуьзчивал тухун. 

2. Мектебрив, гьам аялриз, гьамни муаллимриз герек тир ктабар агакьарун. 

3. Гьар йисуз гьар са районда муаллимриз, аялриз талукь тир кьилдин конкурсар кьиле тухун. 

4. Учебникар ва маса кlел-кхьиниз герек тир тадаракар арадал гъун патал институтдин регьбервилик кваз куьмекиз жедай, кар алакьдай муаллимрихъ галаз комиссия тешкилун... 

   

...Конференциядин гьакъиндай малуматар виликамаз раижнавайтlани, машгьурбурукай тир лезги къелемэгьлияр: шаирар, гьикаятчияр чlалан месэлайриз талукь тедбирдал татун мягьтел жедай кар я. Магьачкъалада марфадихъай «кичlе» хьана тамашадиз килигиз тефизвай, сегьналамишнавай зал ичlидаказ тазвай лезгияр тушни! «Чун чи медениятдиз дуьз къимет гуз вердиш туш» лагьай машгьур писатель Р.Гьажи тамамвилелди гьахъ я.