|
08:42
Лезги чlалан конференция
Конференциядиз эверайбурун сиягь
1. Абдулмут1алибов Нариман Шамсудинович – ДГУ-дин доцент, «Сулейман-Стальский район» муниципал тешкилатдин кьил, ДГУ-дин доцент, филолог.илимрин кандидат.
2. Абасов Мамед Мегьарамович – Гьукуматдин Думадин депутат.
3. Абдуллаев Камран – «Алам» журналдин дирек, Баку.
4. Акимов Къурбан Халикьович - А.Тахо-Годидин т1варунихъ галай Илимдинни ахтармишунрин институт, филологидин илимрин доктор.
5. Гуьлмегьамедов Агьмедулагь Гуьлмегьамедович – ст.н.с. ИЯЛИ ДНЦ РАН, филологидин илимрин доктор. – Магьачкъала.
6. Исмаилов Абдуселим Абумуслимович – «Самур» журналдин кьилин редактор, шаир. – Магьачкъала.
7. Керимова Седакъет – «Самур» газетдин кьилин редактор, шаир. – Баку.
8. Керимов Керим Рамазанович, профессор ДГУ, филол.илимрин доктор. – Магьачкъала.
9. Керимов Ариф Пашаевич - ФЛНКА-дин президент
10. Къазиагьмедов Гьажиагьмед Бегович – Дербендин педколлеждин директор. – Дербент.
11. Къараханов Зиядхан Надирович – Дербендин образованидин идарадин кьилин пешекар.- Дербент.
12. Мегьамедов Гьамидулагь Исмаилович – А.Тахо-Годидин т1варунихъ галай Илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор, академик РАЕН. – Магьачкъала.
13. Мейланова Жаклина Шарафудиновна – А.Тахо-Годидин т1варунихъ галай Илимдинни ахтармишунрин институт, филологидин илимрин кандидат.
14. Мирзабеков Азиз Абдулмуминович – шаир, филол.илимрин кандидат. – Дербент.
15. Мирзебеков Мирзебег – Лезги театрдин кьилин режиссер. – Дербент.
16. Нагъиев Фейзудин Рамазанович – Албанистикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор. – Магьачкъала, Дербент.
17. Меликмамедов Музафер – филологидин илимрин кандидат, «Самур» газетдин кьилин редактордин замин. – Баку.
18. Мусаев Алибег Шидибекович – С.Сулейманан т1варунихъ галай Гьукуматдин лезги музыкадинни драмадин театрдин директор.
19. Саидов Агариза Узеирович – «Лезги газетдин» кьилин редактор.
20. Шабатов Шагьабудин – «Лезги газетдин» мухбир, шаир.
21. Эфендиев Исрафил Исмаилович – Дагмедакадемидин урус ч1алан кафедрадин идар, филологидин илимрин доктор.
22. Эседулаева Нафиса Башировна – Дербендин педколлеждин лезги ч1алан муалим, филол.илимрин кандидат.
23. Юзбекова Саимат Бейбалаевна – РАН-дин ДНЦ-дин ИЯЛИ-дин илимдин ч1ехи къуллугъдар, филологидин илимрин кандидат.
24. Яралиев Имам Музамудинович – «Дербент шегьер» округдин кьил.
25. Ахцягь, Докъузпара, Мегьарамдхуьруьн, Ст1ал Сулейманан, Кьурагьин, Хив районринни хуьрерин школайрин лезги ч1алан муалимар
Конференцидиз атайбурун сиягь
1. Абдулмут1алибов Нариман Шамсудинович – ДГУ-дин доцент, «Сулейман-Стальский район» муниципал тешкилатдин кьил, ДГУ-дин доцент, филолог.илимрин кандидат.
2. Абдуллаев Камран – «Алам» журналдин дирек, Баку.
3. Къараханов Зиядхан Надирович – Дербендин образованидин идарадин кьилин пешекар.- Дербент.
4. Мегьамедов Гьамидулагь Исмаилович – А.Тахо-Годидин т1варунихъ галай Илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор, академик РАЕН. – Магьачкъала.
5. Мирзабеков Азиз Абдулмуминович – шаир, филол.илимрин кандидат. – Дербент.
6. Мирзебеков Мирзебег – Лезги театрдин кьилин режиссер. – Дербент.
7. Нагъиев Фейзудин Рамазанович – Албанистикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор. – Магьачкъала, Дербент.
8. Мусаев Алибег Шидибекович – С.Сулейманан т1варунихъ галай Гьукуматдин лезги музыкадинни драмадин театрдин директор.
9. Пашаев Маир Эминович – Кьибле Дагъустандин карчийрин ассоциациядин кьил.
10. Султанов Таджутдин Тофикович – «Дербент шегьер» округдин кьилин 1-й замин.
11. Эседулаева Нафиса Башировна – Дербендин педколлеждин лезги ч1алан муалим, филол.илимрин кандидат.
12. Яралиев Ярали Алиевич – «Юждаг» институтдин профессор.
Ахцягь райондин юкьван школайрин муаллимар:
13. Гуьлметов С.Р. (Ахцягь)
14. Мут1алибова З.А. (Ахцягь)
15. Гусейнова М.Г. (Ахцягь)
16. Мегьамедалиев С.У. (Ахцягь)
17. Къулиев Б.В. (Ахцягь)
18. Мисиева У.Б. (Ахцягь)
19. Алимова З.З. (Хуьруьг)
20. Сулейманова Г.Г. (Луткун)
21. Ашурбеков М.М. (Луткун)
22. Кулиев Б.В. (Зрых)
Докъузпара райондин юкьван школайрин муаллимар:
23. Абасов Ш.Ш. (Миграгърин юкьван школадин директор)
24. Джаватов И.П. (Къалажух)
25. Гаджибеков Э.А. («Эренлердин сес» газетдин кьилин редактор)
26. Ферзалиев К.Н. («Эренлердин сес» газетдин мухбир, Усухчай).
27. Асланов А.А. (райондин телевиденидин директор)
28. Саидов С.С. (телевиденидин оператор)
29. Османов (методист УО)
30. Агабалаев Э. (Кра-Куьре)
31. Керимханов А.О. (Миграгъ-къазмаяр)
32. Атемов Э.Д. (Миграгъ)
33. Майсарова Н. Р. (Мискичка)
Мегьарамдхуьруьн райондин юкьван школайрин муаллимар:
34. Пирмагомедова Л.Х. (рай.УО)
35. Казиахмедова Э.Ш. (рай.УО)
36. Жамалов Ж.Н. (К1улар)
37. Абдурагьимова Г.О. (К1улар)
38. Батманов В.Н. (Хуьрел)
39. Гьажимурадов А.Г. (Муьгъверган)
40. Джаруллаева М.Г. (Ярагъ-къазмаяр)
41. Гаджиева Р.А. (Мегьарамдхуьр СОШ № 1)
42. Рамазанова М.К. (Ходжа-къазмаяр)
43. Гуьлмегьамедова Г.М. (Гъапцягь)
Ст1ал Сулейманан райондин юкьван школайрин муаллимар:
44. Абдурагьимова Маржанат (Кьулан-Ст1ал)
45. Абдулхаликьов М.А. (Кьулан-Ст1ал)
46. Алимова Къизхалум (Кьулан-Ст1ал)
47. Абдулакимова Аминат (Вини-Ст1ал)
48. Багъишева К.Ж. (Кьасумхуьр)
49. Аскеров В.З. (Кьасумхуьр)
50. Магьамдаров Шамсудин (Герейханован совхоз 1-школа)
51. Меджидова Гуьзел (Курхуьр)жибат (К1варчагъ)
52. Османова Сегьерхалум Рашидовна (Герейханован совхоз 1-школа)
53. Султанагьмедова Тамила (Вини-Ст1ал)
54. Фатагьова Элмира (Агъа-Ст1алрин къазмаяр)
55. Фатуллаева Оксана (Чуьхверахуьр)
Кьурагь райондин юкьван школайрин муаллимар:
56. Самедов А.С. (Кьурагь)
57. Самедова Г.А. (Кьурагь)
58. Рагьимханов М.Ф. (К1ири)
59. Шамхалова К.М. (Кьеп1ир)
60. Рамазанова П.Р. (Кьеп1ир)
61. Саидова З. («Дагъдин булах» газет)
62. Абдурагьманова Ф. («Дагъдин булах» газет)
63. Шахбазов С.Т. (Гелхен)
64. Эбиев М.Р. (Гелхен)
65. Камалдинов З.К. (Гелхен)
66. Гьайдаров У.О. (Гелхен)
Хив райондин юкьван школайрин муаллимар:
67. Къарабегов Р.М. (Захит1)
Белиджи:
68. Къадирбекова З.Н. (гимназия)
69. Ибрагьимова Г.Г. (гимназия)
70. Рамазанова Т.Р. (школа № 4)
71. Вагьабова Г.К. (школа № 3)
72. Къурбанова Д.Ф. (школа № 3)
73. Сулейманова Г.Л. (СОШ № 2)
74. Агалиева К.А. (СОШ № 2)
Дербент:
75. Алиева Р.А. (СОШ № 15)
76. Мут1алибова Э.М. (школа № 12)
77. Т1агьирова Г.И. (школа № 12)
78. Гьасретова Ф. Г. (школа № 19)
79. Меджидова Э.Д. (школа № 19)
80. Къараханов З.Н. (школа № 19)
81. Эмиралиев Б.И. (Дерб.школа-интернат № 2)
82. Азизханова З.Н. (школа № 18)
83. Мурсалова М.Д. (школа № 18)
84. Османова С.И. (школа № 1)
85. Алимагомедова Н.З. (школа № 1)
86. Мустафаева С.Э. (школа № 11)
87. Джаватова А.М. (школа № 11)
88. Ханахмедова А.К. (школа № 11)
89. Яралиева Н.А. (школа № 13)
90. Адаева Г.А. (школа № 17)
91. Рамазанова М.А. (СОШ № 15)
92. Эсдуллаева Н.Б. (Дерб.педколледж)
93. Гьасанбекова Г.Б. (гимназия «Президент»)
94. Пашаев М.Э. («Къибле Дагъустан» карчийрин ассоциация)
95. Агаларов С. (Центр исторической культуры «Наследие Южного Дагестана»)
96. Сардаров Г.А. – канд.техн.наук, техник.терминрин гафаргандин кирам.
Дербентский район:
97. Мегьемедшерифова З.А. (Араблинка)
98. Амрахова И.С. (Агълабар)
99. Сардарова Р.Р. (Агълабар)
100. Ферзалиев Ф.Г. (Нуьгди)
101. Эскендарова А.З. (Кумух)
102. Асланова З.Я. (Араблинка)
103. Рамазанова З.З. (Аладаш)
104. Эльдарова М.С. (Авадан)
Магьачкъала:
105. Мамедов А.Г. (Общественный совет «Храх-уба»)
106. Гереев Р.М. – директор Центра исламских исследований Северного Кавказа
107. Эседов А. – филол. илимрин канд-т (публицист)
Каспийск:
108. Касумов Р.
Ростов:
109. Каимов Али
Также присутствовали коллектив Государственного лезгинского музыкально-драматического театра в полном составе (30 чел.) во главе с директором театра Мусаевым А.Ш. и главным режиссером Мирзебеговым М. Присутствовало много незарегистрированных посетителей.
Илимдинни тежрибадин конференция
«Лезги ч1ал: авай гьал ва вилик финин рекьер»
Ч1ав: 16 май, сятдин 11-00
Чка: Дербент шегьер
МЯРЕКАТ ТУХУНИН КЪАЙДА
Президиумдиз:
1. Султанов Таджутдин Тофикович – «Дербент шегьер» округдин кьилин 1-й замин.
2. Мегьамедов Гьамидулагь Исмаилович – А.Тахо-Годидин т1варунихъ галай Илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор.
3. Абдулмут1алибов Нариман Шамсудинович – ДГУ-дин доцент, «Сулейман-Стальский район» муниципал тешкилатдин кьил, филолог.илимрин кандидат.
4. Юзбекова Саимат Бейбалаевна – РАН-дин ДНЦ-дин ИЯЛИ-дин илимдин ч1ехи къуллугъдар, филологидин илимрин кандидат. – на лечении в Пятигорске
5. Нагъиев Фейзудин Рамазанович – Албанистикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор.
6. Къазиагьмедов Гьажиагьмед Бегович – Дербендин педколлеждин директор. ???
7. Меликмамедов Музафер – филологидин илимрин кандидат, «Самур» газетдин кьилин редактордин замин.
8. Эфендиев Исрафил Исмаилович – Дагмедакадемидин урус ч1алан кафедрадин идар, филологидин илимрин доктор
Конференция ахъайда Ф.Нагъиева.
Тебрикар. Программа. Конференция перерыв галачиз тухуда (2 сят – 2 сятни зур). Докладар 10 декьикьа. Рахазвайбур – 5 декьикьа.
Гаф гуда Дербент шегьердин кьил Яралиев Имам Музамудиновичаз
Нариман Шамсудинович Абдулмут1алибова (санал тухузвайди) гаф гуда Ф.Нагъиеваз.
Ахпа амай докладчийриз гаф гуда:
Мегьамедов Гь.И.
Абдулмут1алибов Н.Ш.
Яралиев Ярали Алиевич
Меликмамедов Музафер
Эфендиев Исрафил Исмаилович
Чкайрилай рахадайбур:
Ферзалиев Куругъли
Къараханов Зиядхан
От Дерб.педколледжа
Лезги ч1алан пешекаррин меслягьат хкягъда: Абдулмуталибов Н.Ш., Гуьлмегьамедов А.Г., Къараханов З.Н., Мегьамедов Гь.И., Меликмамедов М., Керимова С., Нагъиев Ф.Р., Юзбекова С.Б., Эфендиев И.И., Керимов К.Р.,
Конференцидин къарар к1елда.
ЛЕЗГИ Ч1АЛА ГЬЯЛНА К1АНЗАВАЙ МЕСЭЛАЯР.- 10.05.2013. - ацIура (35.22 Kb, формат Word)
Дербент, Ст1ал Сулейманан т1варунихъ галай Гьукуматдин лезги музыкадинни драмадин театр
Лезги ч1алан конференциядиз Петербургдай тебрик
Ас-саламу-алейкум, гьуьрметлу ватанэгьлияр, лезги ч1алан конференциядин иштиракчияр! Квез чна, Санкт-Петербургда яшамиш жезвай лезгийри, къе Дербентда эгеч1завай халкьдин уьмуьрда важиблу мярекет рик1ин сидкьидай тебрикзава!
Чун мензилдиз квекай яргъа ят1ани, амма руьгьдиз мукьва я, ам хайи маканда ава. Чи кьилин мурад ва Аллагьдивай т1алабзавай кар ам я хьи – дерин тарих, культура авай лезги халкьдин арада садвал, гьуьрмет, адахъ хуш гележег, вири патарихъай агалкьунар хьун я.
Гьелбетда, йисаралди килиг тавур ракьари муьхъ кьадайвал, гьак1 лезги ч1алан къурулушдални герек тушир ит1и-бит1ияр алк1ана залан ийизва. Ам дидедин ч1алан пешекар устадри дикъетдивди ахтармишна, сафунай яна михьна, гуьнгуьниз хкун чаз алай вахтунда герек кар яз аквазва. Вучиз лагьайт1а, хайи ч1ал тар-мар хьайила, чуни гележегда амукьдач.
Гьавиляй чун дериндай инанмиш я, куьне, йисаралди к1ват1 хьанвай лезги ч1алан грамматикадин, орфографиядин ва маса важиблу месэлаяр, къе мислятдалди, стхавилелди, фагьумлудаказ, яваш-яваш гьялиз эгеч1да лагьана. Къуй квез, вафалу лезгийрин архаяр, Аллагьди дуьз рекьяй фидай мумкинвал, къуват ва сабур гурай! Хайи халкьдихъ рик1 кузвай, адан руьгь хкажун паталди зегьмет ч1угвазвай инсанриз чи патай аферин ва баркалла! Къуй куь чанар сагъ, уьмуьр бахтлу, Ватан ислягь хьурай!
Тебрикдалди Санкт-Петербургда яшамиш жезвай лезгияр.
Санкт-Петербургдин Лезги землячестводин оргкомитетдин векилар:
Зураб Шайдаев, Магьамадали Вагьабов, Сираж Гьайдаров, Мирзамегьамед Магьамедов, Ильгар Исламов, Араз Къадымов, Агъамирзе Аскералиев, Гюзель Гьасанова, Тельман Керимов, Октай ва Левитан Алирзаевар, Низамидин Къайинбеков, Шариф Шахмарданов ва масадбур.
Санкт-Петербург. 16 май, 2013 йис.
Конференцидал рахана:
1. Султанов Таджатдин Тофикович – «Дербент шегьер» округдин кьилин 1-замин.
2. Нагъиев Фейзудин Рамазанович – Албанистикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор. – доклад
3. Абдулмут1алибов Нариман Шамсудинович – ДГУ-дин доцент, «Сулейман-Стальский район» муниципал тешкилатдин кьил, ДГУ-дин доцент, филолог.илимрин кандидат.
4. Мегьамедов Гьамидулагь Исмаилович – А.Тахо-Годидин т1варунихъ галай Илимдинни ахтармишунрин институтдин директор, филологидин илимрин доктор, академик РАЕН. – Магьачкъала.
5. Къараханов Зиядхан Надирович – Дербендин образованидин идарадин кьилин пешекар.- Дербент.
6. Мусаев Алибег Шидибекович – С.Сулейманан т1варунихъ галай Гьукуматдин лезги музыкадинни драмадин театрдин директор.
7. Эседулаева Нафиса Башировна – Дербендин педколлеждин лезги ч1алан муалим, филол.илимрин кандидат.
8. Яралиев Ярали Алиевич – «Юждаг» институтдин профессор.
9. Къаибов Кайиб Алиевич – Дагъустандин лайихлу муалим (К1ири).
10. Гьажимурадов Абдулашим Гуьлмагьамедович – лезги ч1алан муалим (Муьгъерган).
11. Жаватов Ишреф Примович – лезги ч1алан муалим (Докъузпара).
12. Жамалов Жамал Гуьлагьмедович – лезги ч1алан муалим (К1улар).
13. Яралиев Ярали Алиевич – профессор Института «Юждаг».
14. Эседов Альберт – филологидин илимрин кандидат (Кьурагь – Магьачкъала).
15. Ибеев Манаф – имам (Кьурагь, Гелхен).
16. Ферзалиев Куругъли – «Эренлердин сес» газетдин мухбир (Къалажугъ).
17. Вагьабова Г.К. – лезги ч1алан муалим (СОШ № 3 Белиджи).
18. Рамазанова Туьквезбан Рамазановна – лезги ч1алан муалим (СОШ № 4 Белиджи).
19. Майсарова Назани Рзакъулиевна – лезги ч1алан муалим (Докъузпара, Мискичка).
20. Османова Сегьерхалум Рашидовна – лезги ч1алан муалим (С.Сулейманан р-н).
21. Ибрагьимова Угълангерек Гьажиевна – лезги ч1алан муалим (Белиждин гимназия).
Рахайбуру лезги ч1алан орфографидин, маса ч1аларай атай гафар кхьинин, бязи лезги гафар дуьз кхьинин, лезги алфавитда гьарфар бес тахьунин, мектебра лезги ч1ал чирун хъсанарунин, мектебар лезги ч1алан учебникралди таъминарунин, а учебникрин ери девирдихъ галаз кьадайвал хъсанарунин, хзанда, куьчеда ва вири уьмуьрда лезги ч1алан гьуьрмет ва эсер хкажунин ва маса месэлаяр къарагъарна.
Проект
«ЛЕЗГИ Ч1АЛ: АВАЙ ГЬАЛ ВА ВИЛИК ФИНИН РЕКЬЕР» КОНФЕРЕНЦИДАЛ КЬАБУЛНАВАЙ КЪАРАР
16 – май. Дербент шегьер (Ст1ал Сулейманан т1варунихъ галай Гьукуматдин музыкадинни драмадин лезги театрдин дарамат)
Икьван ч1авалди тухвай Лезги ч1алаз талукь тир вири мярекатрин къараррал рази яз, конференциди къейдзава:
1. Лезги ч1ала, иллаки кхьинра, са жерге месэлаяр к1ват1 хьанвайди хеве кьан ва абур гьялдай рекьер жагъурин.
2. Ч1алан т1алабунриз мукьва авунин мураддалди, ч1алан кьет1енвилериз килигна, кхьинра раст жезвай четинвилер фикирда кьуна, лезги алфавитдай Ё, Щ, Ю, Ь, Ъ акъудин; абурун чкадал нефес галай ва галачир ахъа тушир сесер чара авун паталди Зh, Жh, Кh, Пh, Тh, Цh, Чh гьарфар хкин; лазим ч1авара нефес галай ахъа тушир сес къалурун паталди гьарф латин h галаз кхьин: кhар – кар, кhул – кул, пhар – пар, пhер – пер, тhам – там, тhар – тар, тhум – тум, чhам – чам, чhара – чара, чhил – чил;
3. Кхьинра чна фадлай вичел амал ийизвай к1алхандин ачух тушир [аъ – араб ч1ала ء гьамза хьтин] сес гузвай гьарфунин еринда Ъ-лишан къачун: ваъ, йаъ, неъ, ниъ, фуъ, ст1уъ, шейъ, таъсир…
4. Ягъ, эч1ягъ, къечягъ, уьзягъ к1алубдин глаголар буйругъдин наклоненида гафунин эхирда ГЪ гьарф аваз кхьин (луьк1уьнра вич к1ел тийизвай ГЪ гьарфуни вилик квай ахъа сесинихъ ч1ун галайди къалурзава).
5. Маса ч1аларай, иллаки урус ч1алай, кьабулзавай гафар рахунра ва кхьинра жуван ч1алан фонетикадив кьадайвал важибдик кутан: айрупалан, айрудурум, ишик1, птулка, истик1ан, палту, пиян ва ик1 мад; лезги кхьинра урус гафар Ь, Ъ знакар галачиз кхьин: рул, рол, тетрад, учител, январ, феврал…
6. Луьк1уьнрани кхьинра, махарани манийра кьве жуьреда гьалтзавай бязи гафарин кьве жуьреярни хуьн: вилик амаз – виликамаз, жезмаз – жезамаз, физва – физава, чизва – чизава; дунйа – дуьне, маълим – муалим, негъени – няни, рагъдан – ряден; йици – ци, йицел – цел, нац1у – шекер, ниси – насу, ктаб – улуб, шаир – мазан, писатель – зари, рухсатар – каникулар – т1ант1илар, раст хьун – расалт хьун – гьалтун, усби – азба, хва – рухва, тавакул – тавакуллагь, сейли – силли, дуьнйа – дуьне, каркам – гуьркем, айин – ийин, пайун – апайун, тербия – тербет, т1ебиат – тебят…
7. Глаголрин буйругъдин наклоненидин кьве жуьрени хуьн: ягъ – ягъа, акъваз – акъваза, эцягъ – эцягъа, къакъуд – акъуда, кат – ката.
8. Кьилдин маъна гузвай муракаб сушествителнияр кк1ана кхьин: дидедк1вал (аял туьретмиш жедай чка); амма дидед к1вал (яъни жуван дидедин к1вал); дидедч1ал (жуван милли ч1ал), амма дидед ч1ал (дидедин рахунар); ярандиде, яранстха, (иран диде, иран стха ваъ!), мукьвакьили…
9. Сушествителнидкайни прилагателнидкай ибарат муракаб гафар кк1ана кхьин: акьулбагълугъвал, басаратбагълувал, минбудагъвал, гарданк1ирвал, фиринек, цурунек (амма: цуру нек – цуру хьайи нек).
10. Сушествителнидкай ва глаголдикай ибарат, чпи акьалт1ай битав маъна гузвай муракаб глаголар кк1ана кхьин: рик1ат1ун (амма кьасабчиди малдин рик1 ат1ун), рик1ич1угун, вилхьун, виливхуьн (уьлхуьн), гъилкьун – куьмекун (амма саламдивди гъил кьун), к1вачат1ун, к1вачинхьун, виник1вачехьун, к1вачалзаланвал, к1вачалзаланхьун, гъилкъачун, кьилхуьн (яшамиш хьун, амма: кьил хуьн марфадикай, къайукай), уьлхуьн (виливхуьн), рик1элкъуьн, рик1елайфин, рик1елайалатун, рик1елхтун, рик1елхуьн, рик1ивкьун, рик1ацукьун, кьилакъатун, кьилч1угун…
11. Ч1ал девлетлу авун паталди, куьгьне гафар хкин: кьаркьала (ракьун партал алайди), арас (дяве), арс (кьушундин кьил), лахъут (эл к1ват1ун патал гатадай ракь), апашта (апостол), киш (гъуцариз кап1 ийидай к1вал), кишиш (кишдин кьилевайди, диндин къуллугъчи, пастырь), киши (хашпара динэли), гавáр (область), дерге диге (ватан, ери), ах (макан, княжество), ат1 (къванцел ва я кередал гьарфар ат1удай чк1ул, стило), нац1у (шекер), гагьнамак (сихилдин сандин тестикь), зурнамак (сихилдин зурдин тестикь), гъуцперес (язычник), парт1 (единомышленники), парт1ав (объединение, союз)...
12. Ч1ала авачир гафар: 1) нугъватрай, мукьва ч1аларай къачун. Месела: ахцягь нугъат: ц1ус (хуьрекдин журу), тевах, бубавах (биби), хайа, церева (эквеба), кьурагь нугъат: ка (буба), йаъ (диде); 2) я тешпигьар туьк1уьрин: чилав «горизонт», гъайра «ревность», тимтал «памятник», кьевен «термин», кхьар «писатель», кихь «текст», ч1арах «щетка», элген «водоворот», дерге «маятник», кьевен «термин», улуб «куьгьне ктаб, фолиант», зари «шаир», зарийя «шиират», т1ип1т1ип1 «кнопкаяр алай пульт» ва мсб.
13. Кхьинра ва луьк1уьнра чпин орфографи ва я маъна ч1урнавай, чеб, ухшарбур яз акваз, акадарзавай бязи гафар дуьз кхьин: абилейсан, бедре, духтир (1. врач; 2. азархана), духтур (врач), доктор (илимдин дережа), йугъ, йад, йатар, йицер, йыг, йыгар, йыгарар, кк1ана (кик1ана ваъ), кьалича (халича ваъ!), Кьуркьан (Къуръан ваъ), налугьуди, невс, свас – свасан (сусан ваъ), мам – мамар (мумар ваъ), сумах, хзан (хизан ваъ), дуьнйа (дуьнья ваъ), хкведа (хуькведа ваъ).., ва мадни: гат1унун (эгеч1ун), гат1умун (агатун), ярандиде (иран диде ваъ, ярдин диде), дидедч1ал (родной язык), дидедин ч1ал (матери язык), гуьркем (кьакьан ац1ай буйдин), каркам (машгьур), кеврек (зирек, сагълам, галатун течир), къеврягъ (таза), хач (лишан), хаш (хуьрек), яъни (союз), яни? (суалдин глагол).
14. Лезги гафар аваз-аваз, чара гафариз рехъ тагун: башламишун – кьилкутун, гат1унун, эгеч1ун, эвелун, туп1алун, пацирун; уьзуьмар, уьзуьмлух, уьзуьмчи – ципиц1ар, ципиц1лух, хьвет (ципиц1 багъ), ципиц1чи; мешебеги – тамухъан; игит – кьегьал, къагьриман ва мсб.
15. «Гуьне нугъат» терминди чкадин, еридин кутугай маъна тагузвайвиляй, ч1алан илимдин сергьятдиз П.К.Услара гъайи «куьре нугъат» термин хкин.
16. Лезги ч1ала гьалтзавай месэлаяр вахтунда ва лайихлу пешекарвилелди гьялун паталди «Лезги ч1алан пешекаррин меслягьат» хкягъин.
Ниже приведены схожие материалы:
Категория: Лезгинская правда |
Просмотров: 7390 |
Добавил: LezGiYar
| В материале упоминаются:
