Етим Эминан чарар

Зи вилерин нур, гуьгьуьлдин шадвал, рик1ин дава тир, жа-наби чи стха Гьажи Шагьламазаз. 

Аллагьди вичинуьмуьр, девлет артухаррай, гунагьрлай гъил къачурай, ва къияматдин юкъуз мизан-терез жедалди адачай рази хьурай. Амин. 

Саламдин гуьгъуьналлаз салом. 

За ваз хабар гузва хьи, зун алатай гьяд юкъуз Гьажи Исма-ш-эфендидин патав Къасумхуьрел фена ва чазмалум тир кар-дин патахъай, гьа вуна лагьайвал, адал агакъариа. За адавай вири жузуна ва вичин гъилевай к!валах куътягьайвалди са суь-рет (нусха)х (чал) агакъарун т!алабна.

Ада заз жаваб гана хьи, а к1валах вичин гъилелди тушиз раисдин2 гъиелди куьтягь жедайди я. За адавай мадни хабар къуна, ва ада лагьана: кар ч1ехидан гъиле аваз хьайила, адаи патахъай мад арза-ферзе хъувун виже къвезмач. Ада заз мад жаваб гана хьи, а кЫалах пачагълугъдин дафтардиз ягънава. ва идачди вичин хивевай крар акъалтГзава. Аниз килигна Гьа¬жи Шагьламаза а вахт рик1елай ачудна виже къведач. Гьа вахт вичи кхьий, тахьайт1а рик1елай фида, лазим юкъуз ада гьа-кимриз вичин кардин гьакъиндай арза-ферзе авурай. Гьаким-риз лугьуй хьи, кар раисдин гъилелди флан вахтунда куътягь-иавайди я ва къуй дафтардиз килиграй. А кар дафтарда къей-днаваз жагъайла, мидядин гаф ише хъфидач.

Кхьена 1288-йисан джамад ал-аввал вацраи 20-йикъа (19-сентябръ, 1872-й.).

Милайим къилихдин сагьиб тир зи дуст, жанаби къази Гьа¬жи Исмаич-эфендидиз. 

Куь кагъаз гваз атайдан сивяй заз ван хъайивал, квез зун ду-ванханадиз атана ва Зенгидинни адан мидядин арадавай кар¬дин гьакъиндай зун квев рахана к1анзава. За квез хабар гузва хьи, завай аниз къвез жезвач. Фейи базардин юкъуз зун куь па-тавай хкведайла, йифен рекьеваз, зи к1вач татаб хьана, ва зун чинихъди къванерал алукъна. Къванци зи мет amlaua, зал еке хер хьанва. И кар себеб яз, завай куь патав къвез жезвач.

Им кхьена 1288-йисан джамад ал-аввал вацран 3-йикъа (21-июль, 1871-й.).

Зун фугъара Мегьамед-Эмин.

Зи вилерин нур, гзаф хъсан къилих авай жанаби кьази Гьа¬жи Исмаил-эфендидиз.

Аллагьди вичин дережа виниз акьудрай ва фирдавус жен-нетда адаз макан гурай. Амин!

Саламдин гуьгъуьналлаз сашм!

Къазиханан терика адан ирссагьибрин арада паюн ва ахпа адан хва Загьиран терика гьадаи ирссагьибрин арада паюн паталди вуна заз авур эмир завай кьилиз акъудиз тежерди за кьат1ана. Абурун к1валахар ва къастар вазхъсандиз чизва. Гъак1 хьайила за абурун шейэрин сиягь авуна, куь патав рекъе туна ва гьар са кардии баян лап хъсандиз ачухарна, гьар са зат1унин к!аник къиметни кхьена. А къимет хуьруьн жемятди тайина-райдия. Зепгидин гъилевай шейэр хьайит!а, абур Къазихан кье-йидалай гуьгъуьниз Зенгидоч гьалтнавайбур я, яни вичин буба Загьирач чан аламаз, ва а зат1арни ибур я (чарчяй малум жез-найвал, кагъаздихъ шейэрин сиягьни галай. - Тарж.)

Кхьена 1288-йисан 17-мугьаррамдин юкъуз (28-март, 1872-й.).

(1) - Нухса-экземпляр, копия.

(2) - Раис - председатель.

Ярагъ Гьажи Исмаил-эфендидиз

Зи вилерип нине варик1ин шадвал тир Гьажи Исмаил-эфен-ди.

Аллагъди ви гьар кьве дуънъядинни игьтияжар тамамар-рай. Амин, я вири алемрин иеси. Салам, мад салам. Ва ахпа:

И чар гъилевай макьарви Сафарчи Абдидин хциз Жавата-руш Пичестан mleap алай са етим ава, арушни гьа хуьряй я. А рушахъ авай са к1вал марфари ва живерин ятарни xapanhaea, гъавиляй а рушаз а к!валер маса гуз к1анзава. И кардин гьа-къиндай за и кагъаз кхьена квез хабар гузва.

Зун азарлу тир куь усал Эмин.

Им кхьена 1290-йисан вацран 5-йикъа (5-апрель, 1873-й.). Мамрачви наиб Гьасаназ

Хъутур Куъредин наиб, вич ч1ехи дережадин сагьиб тир Мамрачви Гьасаназ.

Шаввал вацран пуд лагьай, яни хемис йикъан негъенихъ ху-шун куп1унлай гуьгъуъниз Желиланхва Тегъидин ва Къурбанан-хва Муртузалидин к1унт1арай ц1аяр акъатна. Ялцугъвийрии пуд маркуна ц!ай акьунвайдакай къаравулриз хабар хьана, ва же-мятдин куьмекдапди а ц1ай хкадарна.

Гьа иниз килигна зун гьа чкадал фена, кардин к1ан-пун чир¬на. Анавай къаравулар Рагьимхан Гъанидхва ва Мирзебутай Къазидхва тир. За абурувай гъал-агъвач хабар къуна, ц1ай акъ-атдалди абуруз жемятдикай са кас кьванни акунани-акуначни чирна. Абуру заз жаваб гана: «Чун мискЫндин вилик ацукьна-вайла, чаз amla магъледай тир Гьажинабатанхва Пайиба ха¬бар гана хьи, адаз гьа магьледин къилелай же акъатиз ва ц1ун ялавар цавуз хкаж жезваз акуна. Абур вуч нурар ят!а, гъинай ят1а чирун паталди, чун са къакъан къавал экъеч1на, мад чаз ц1алай къир зат1ни акунач.

Абурувай и кардикай хабарар кьурдалай гуьгъуъниз пуд кас хуъруьнвиярни галаз зун гъанал фена. Захъ галайбур Лагьирбег Сефербеганхва, Куъребег Искендаранхва, Рамазан Ибрагьиман-хва ва хуьруьн яшлу къужа Ярагъмед Сейиданхва тир. Чна 19 манатдин кьадарда зарар amlana, абурукай 16 манат Тегъи¬дин хийирдиз ва пуд манат Муртузалидин хийирдиз. Ахпа за mleap кьур и ксарвай, яни Желиланхва Тегъидивай ва (Къурба-нанхва) Муртузалидвай жузуна, абурун шак алай кас aeamla чирна. Абуру заз жаваб гана: «Чаз и зарар хъунин себеб кавха Жинет Къазагьмеданхва ва Алимирзе Умаранхва я, масадбу-рув чи гаф гвач, футфадалди чи маркар канвайбур гьабур я.

За кар ахтармишайла, заз кар ик1 яз жагъана хьи, я кавха Жинет, я Алимирзе хуъре авачир. Кавха Жинет Къурушдал, Алимирзени кьве яцни жунгав гваз Дербендиз фенвай. (Кагъаз-динмуькуь кьат!амач-Ред.).

Ассаламу алейкум!

Зи патав атанвай эмеди заз куь патан итим тир Султ1алидлай шикаят ийизва. Адалугьузва хьи, вичинрагъмет-лу гъуълелай вичел агакъун лазим тир ирс вахчунин карда ада (Султ1алиди) вичиз манийвалзава. Гьа иниз килигна, за квез и кагъаз кхьизва, ва куьне и кар туьк1уьрна, яни Султ1алидвай вахчуна а гьахъ эмедив вахкун.

Эгер квез зинни куь арадавай стхавшин къадир aeamla, куьне геж тавуна и кар тамамара.

Зун, куь хийир к1ани, куь халис дуст Мегьамед-Эмин.

И кагъаз кхьенва хашпара тарихдалди 1870-йисан 12-апрел-диз.

Ялиугърин дувандин кьази, зи играми хваметла Эминаз. Гзаф саламар!

Ва адалай гуьгъуьниз.

Xnumlpan фена, рагъметлу Къурбанан шейэр шариатдив къадай гъалда вичин ирссагьибрин арада паюн, гъардал вичиз къвезвай гьахъ ви гъилелди агакьарун ва абурун виридан (къу-лар алай сиягьрин. - Тарж.) нусхаяр (суьретар) куь дуванхана-дин ктабдиз ягъун т1алабзава вавай за. Тамуманни адан мидя-дин к/валах куьтягъа, я тахъайтЫ абур кьилин дуванханадиз рекье тур.

Вассалам, им кхъена 1291-Писан шаабан вацран 2-йикъа (15-сентябрь, 1874-й.).

Зун, Куьредин дувандин къази Ярагъви Гьажи Исмаил.

Вич гъурбатэгьли тир Кьеан Агъамирзеди, рик1паишна яз, кагъаз кхьизва чпин рик1алай езне малла Эминаз ва адан къва-лав гвайбуруз саламар ракъурзава.

Ва ахпа.

Ви мубарак тир чинин ранг дегиш хъанва лагьана заз ван хьайила, яни азарди вун зайифарнавайдакай заз хабар хьайи-ла, бязи юлдашарни галаз заз вал кьил ч1угваз хквез к1ан хъа-на. Марифатлу инсанрин патай зун туьнбуьгь кьабулуниз ла-йихлуди тирди ваз чизва. И камаллу кардин звезда за вири алемрин иес тир Аллагъдин Ктабдин суьрейрикай са суъре, яни Ихлас суърерикЫн сидкьидай к1елна. Аллагьдивай за дуь-адин куьмекдалди т!алабнавай сагълугъвал вахъ элкъведа, ву-чиз лагьайт!а адалай вири к1валахар алакьдайдия, ам гьар са куъниз жаваб гуз жедайди я. Адалайни гуьгъуьниз, зун хту-низ мумкинвал авачирвилиз килигна, за ваз кагъаз кхьизва, Ал-лагьди ви гунагърилай гъил къачурай, абурукай вун азад аву-рай. Амин.

И кьве бейтни за (ваз) рекье твазва:

142

Куьре вилаятдин марифатлу алим.чи камаллу варик!ин сид-къидин малла Эминаз, ваз ва вун к1анибуруз къияматдин йи-къалди саламар хьуй!

Жахт1ил хуьруьнви тир чи ватанэгъли Уста Наврузан-хва Гъакима вичин квахьнавай балк!андин кьил куь еридин итим Рамазананхва Гьасанавай кьунва. Ада зи патав кьве кас адалатлу итимар гъана, а флан кас флан касдин ва флан кас флан касдин рухвайри зи вилик шагъидвал авуна ва иман-далди къин кьуна хъи, и малум хьанвай балк!ан чи итим тир Гъакиманди я. Ам квахьай вахт къалана вамаса балк1анрип арадай адан кьил кьуна. Им чи Кефер Табасаранда авай адет я. За абурув кьил кьаз туна ви за абурун шагъидвал кьабулна, гъик1 лагьайт1а, абур чпин дугъривилелди халкь-дин арада малум ксар я. Балк1ан квахьна пуд йис тамам хъана, гила кьуд йиса гьатнава. Балк1андин ранг куьрен я, пеле са т1уб кьеан къашкьа ава, эрч1и ятурдал лишан ала. Балк1андин яш тахминан 15 йис я. И кар чи агъсакъалрин патай тестикьарнавайди Гъазимегьамед ал-Ярси я.

Кхьейди чкадин къази Мусадхва Абдуллагъ я.

Зи играми стха малла Мегьамед-Эмин! Сапам!

Аллагь валай, ви патав гвайбурулай ва чи гъуърмет к1чнибурулайрази хъурай ва ада квелай гъил къачурай. Адалай гуьгъуьниз.

Захъ галаз к1елзавай и Сеферанхва Абдурагьманав вугана тадиз заз к1урт ракъура. Са югъни геж тахьурай. Заз к1елдай чкада мекьи жезва.

Klypmymm хев лаг$у хъицикьдинди хьурай.

Ви стха Мелик.

Фекьи малла Эминаз.

Вач алай хер сагъ хъайила, вун а кардин патахъаи зи мукьув атун лазим я.

Им кхъеива 1288-йисан жамад ал-аввал вацран 30-йикъа (18-август, 1871-й.).

Куьре окрудин начальникдин куьмекчи, ротмистр Астувац-туров.'